'We moeten Christus een beetje vergeten', zegt Jean-Jacques

‘Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder’ is een bekend lied van Ramses Shaffy. Maar de monnik Thomas van Kempen riep al rond 1400: ‘Schrijf, lees, zing, zucht, zwijg, bid, verduur moedig tegenslag’. Dat staat in zijn De navolging van Christus, na de Bijbel het meest gedrukte boek ter wereld. 

Thomas behoorde tot een stroming die op verinnerlijking van het geloof uit was. Deze beweging staat bekend als de ‘Devotio Moderna’ en ontstond in ons eigen Deventer en Zwolle. Het was een reactie op een kerk die aan uiterlijke sleur leed en waar allerlei vormen van misbruik voorkwamen. Veel mensen waren christen omdat ze nu eenmaal zo opgevoed waren of omdat het voordeeltjes opleverde, zoals respect of een leuk betaald baantje. Het geloofsleven was een oppervlakkig ritueel geworden en het boek van Thomas is een oproep om tot innerlijke vernieuwing te komen. Want hoe mensen ook ‘voortdurend om erebaantjes heen drentelen om hogerop te komen’, hij zag met het oog van een goede pastor hoe ze daar in stilte onder leden.  

Actueler dan ooit

Ik vraag me af of Thomas vandaag niet actueler is dan ooit, en niet alleen omdat hij teksten schreef die zo in het repertoire van Ramses Shaffy of Stef Bos zouden passen. Neem de eindeloze discussies over wie of wat God is, wat geloof en ongeloof is. Allemaal buitenkantpraat. Thomas zegt: ‘Ik vóel liever geraaktheid (door God) dan de definitie ervan te kennen’. Ja, liever ziet hij ‘een boer die met beide benen op de grond God dient, dan een filosoof die met zijn hoofd in de wolken de loop van de sterren nagaat, en daarbij zichzelf verwaarloost’. 

De sociale media versterken de neiging om vooral de buitenkant belangrijk te vinden. Als in een etalage stellen mensen massaal hun successen ten toon. We zien mooie lijven die mooie verhalen vertellen, maar lijken die niet allemaal erg op elkaar? Hoe is het eigenlijk gesteld met hun innerlijk? Waarom worden we regelmatig opgeschrikt door de zelfdoding van ogenschijnlijk succesvolle mensen?                                                                                         

Massamensen

Vandaag reizen we massaal heel wat af. Je stapt in het vliegtuig en landt een paar uur later ergens tussen de palmen. Maar de reis naar ons innerlijk is oneindig veel boeiender. Van een massamens word je daardoor een unieke persoon. Dit vereist wel dat we ons niet langer laten afleiden door uiterlijke drukte. Je keert in tot jezelf – en daarmee tot God. Dat is in het begin behoorlijk wennen. Gebed, meditatie, Bijbellezing, kerkdiensten, alleen door de bossen of langs de zee lopen of een dagboek bijhouden kunnen daarbij helpen.  

Het klinkt vreemd, maar de reis naar binnen houdt in dat we Christus een beetje vergeten. Vaak houden we hem namelijk buiten onszelf door hem te bewonderen. Nu echter komt hij innerlijk zo dichtbij dat we hem als het ware over het hoofd zien. We raken bezield door zijn bezieling en ons lijf verandert in het ‘lichaam van Christus’. Het is alsof er binnenin je een nieuwe wereld opstaat, geurend als die eerste paasochtend. Voortaan pas je niet meer zo in de massamaatschappij. 

‘O monnik, wat doe je toch alleen in je cel?’ vroeg iemand aan Thomas. Hij antwoordde: ‘Ik lees, schrijf, ik verzamel honing.'