Als je kind depressief is: ‘Mijn dochter verzoop, maar ik kon niks doen’

Mieke* staat met goede energie op. Beneden dekt ze de tafel. “Het is tijd om op te staan!”, roept ze naar boven. Geen beweging te horen. Nog een keer roepen. Weer geen gehoor. Dan maar naar boven. Daar ligt haar dochter in bed. “Ik voel me niet lekker”, zegt ze. Mieke weet het, want Thirza voelt zich elke dag niet goed. “Probeer in ieder geval naar school te gaan”, doet Mieke nog een poging. Maar haar dochter is niet in beweging te krijgen. Zo gaat het elke morgen. Mieke voelt de energie uit haar lijf stromen.

“Thirza bewoog zich alsof ze in de modder zat”, legt ze uit. “Zelf zat ik in een andere energie. Dat botste. Het was dan moeilijk om mijn eigen positiviteit vast te houden.”  Mieke blikt terug op een zware tijd. Ze heeft een half jaar vrij genomen om nu eens zelf te kunnen instorten en weer bij te komen van alles wat er de laatste jaren gebeurd is.

Altijd ziek

“Thirza was altijd gevoelig en dromerig. Erg afwezig”, begint ze te vertellen. Als jong meisje was daar prima mee te leven. Maar in de tweede klas van de middelbare school werd dat problematisch. Steeds vaker gaf ze aan dat ze buikpijn en hoofdpijn had. Alles was haar te veel. Samen met school hebben we naar een oorzaak gezocht en kreeg zij via een psycholoog de diagnose ADHD. Misschien was dat de oorzaak van haar klachten? We gingen ermee aan de slag. Toch hielp niks. Geen enkele dag voelde ze zich goed. Ziek van iets dat je niet kan vatten, maar waardoor het niet lukt om op te staan.

Thirza trok het niet meer op school. Thuis was ze helemaal stuk. Ze zag bleek met donkere kringen onder haar ogen. Rond haar veertiende ging het slechter met haar. Ze trok zich terug in haar bed. Had steeds minder sociale contacten. Als het haar al lukte om op te staan, was ze heel traag en begon ze te huilen. Doodongelukkig was ze. ‘Ik ben gewoon niet geschikt voor het leven’, zei ze eens. Niets kon ik doen om haar beter te laten voelen. Machteloos was ik. Mijn dochter verzoop. Ik wilde niet weglopen, maar iets doen waardoor ze weer aan de kant kwam.

Boos

Uiteindelijk moest ik ook door met dingen die er moesten gebeuren. Het dagelijks leven. Dan liet ik haar achter in haar ellende. Heel lastig vond ik dat. Soms was ik ook boos. Dat ze niet eens een stukje wilde gaan lopen. Doe in ieder geval iets van moeite. Nu weet ik dat als je alleen al je stem verheft of een wenkbrauw optrekt, je daarmee je kind raakt. Zo erg dat ze zich nog verder wegtrekt. Ik voelde een kwaadheid die ik niet kon uiten.

Een tijdje heb ik haar uit bed gehaald en naar school gebracht, zodat ze in ieder geval de eerste les kon meemaken. Op een gegeven moment ging dat niet meer en is er met hulp van school een psycholoog ingeschakeld. En uiteindelijk ook gezinszorg omdat ik erg twijfelde over wat ik fout deed als moeder. Ik probeerde haar met van alles te verleiden om uit bed te komen. Dat gaf alleen maar strijd. Hoe harder ik aan haar trok, hoe verder zij weggleed.

Zo rond haar zestiende moest er echt iets veranderen. De psycholoog stelde toen een opname voor of het starten met medicatie. Thirza koos, heel dapper, voor een kliniek. Ze werd opgenomen in het Sophia Kinderziekenhuis. Drie maanden lang, fulltime. Als een soort reset. Toen ze terugkwam was er eigenlijk niet zoveel anders. Wat was er nou met haar aan de hand? Was het de pubertijd, aanstellerij, was er iets verschrikkelijks gebeurd waar ze niet over kon praten? Was het fysiek of mentaal? Moest ik als ouder pushen, grenzen stellen, of juist begrip tonen? Na vele jaren van (onder)zoeken met elkaar, artsen, school en GGZ kwam ik erachter dat mijn dochter depressief is en kon er eindelijk gericht hulp worden geboden.

Hoe help je een tiener met depressie?

Zo ben ik bij orthopedagoog Carine Kielstra- van der Schalk* terechtgekomen van ‘Samen Sterk’. Haar boek en theorie hebben mij geholpen om als ouder met de depressie van mijn kind om te gaan. Ik leerde in haar cursus wat ik wel en niet kon doen. Dat ik het klein moest houden.

Als ik me een keer rot voel, moet ik soms even mijn zinnen verzetten. Maar bij een depressie werkt dat niet zo. Wat ik heb geleerd is dat je eigenlijk weinig moet verwachten. Van daaruit kun je werken naar succes. Dan gaf ik Thirza bijvoorbeeld als richtlijn: zoveel uur per dag moet je verticaal zijn. Rechtop zitten op de bank is al verticaal. Dat is al een actie. Douchen is al een actie. Zo gaf ik kaders die voor haar te doen waren.

Hulp bij kind met depressie

En een heel belangrijke: zoek naar kleine momentjes om iets fijns doen. Even bij haar op bed gaan zitten en samen een serie kijken die zij leuk vindt. Chips erbij. Samen twintig minuten The office kijken. Geen ‘probleem praten’. Dus niet vragen: hoe voel je je? Gewoon samen zijn. Maak samen de afspraak: als ik iets voor je kan doen, laat het me onmiddellijk weten. Ik ga ervan uit dat je je rot voelt en ik geef je een knuffel als ik dat zie. Meer niet. Ik ga niet aandringen.

Met behulp van de gezinscoach sprak ik met Thirza af: als ik voel dat ik te veel bezig ben met jou, of jij voelt dat zo, dan is een kushand genoeg om duidelijk te maken dat er met liefde wat afstand moet worden genomen. Zo’n handkus vat een heleboel samen. Die kus zegt: hey, ik zie jou. Ik hou van je en ik vind het rot voor je. Ik hoop dat je er komt en het is oké als ik nu weer doorga met mijn ding.”

Terwijl Thirza haar eigen traject en dagbehandeling volgt, leert Mieke dat zij ook aan haar eigen mentale gezondheid moet denken. “Dat vond ik heel moeilijk. Voor mezelf zorgen deed ik weinig. Later ben ik dat wel gaan leren. Er even tussenuit gaan. Vriendinnen opzoeken. Hard lachen en praten over andere dingen. Ik leer nu beter mijn grenzen aan te geven. Ik had het mezelf gegund dat ik eerder had geweten hoe belangrijk het is om ook die andere aspecten van het leven aandacht te blijven geven. Om die extra voeding te krijgen.”

Hoop

Mieke rookt haar allerlaatste sigaret. Daarna stopt ze met roken. Voorgoed. “Het werd tijd”, zegt ze. En terwijl het buiten hagelt, lijkt in Miekes gezin juist de zon weer voorzichtig te schijnen. Hoop, daar wil ze het graag nog even over hebben. “Ik heb veel geleerd de afgelopen jaren. Het is een soort opvoedcursus voor ouders als je kind depressief wordt. Je kind voedt jou ook weer op. Het leert je loslaten en te kijken naar wat er wel kan. Je ziet je kind groeien en zichzelf vormen. Er is weinig hoopvols geschreven over kinderen met depressie, maar de situatie kan echt beter worden als je daar als gezin doorheen gaat en de juiste hulp inschakelt.

Het gaat nu beter met Thirza. Soms heeft ze een terugval, maar ze heeft de tools om daar weer uit te komen. Ze is weerbaar. Ze doet een opleiding voor massagetherapeut. Ik zeg weleens: Thirza heeft geen Havo gedaan, zij volgde The School of Life. Al jong leerde zij niet aan de verwachtingen van anderen te voldoen, maar haar eigen weg en gevoel te volgen. Ze heeft net een nieuw baantje, langzaam verovert ze de wereld weer. Op haar eigen tempo.”

Denk jij aan zelfdoding? Neem 24/7 gratis en anoniem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via 0800-0113 of chat op 113.nl.

Carine Kielstra-van der Schalk en Marjanke Ruys – Zonnenberg schreven het boek Samen Sterk met praktische tips voor ouders en begeleiders van kinderen die last hebben van somberheidsklachten of depressie. Samensterk.nl

*De namen in dit artikel zijn gefingeerd.