Ayleen werd voor anderhalve ton opgelicht door ‘The Tinder Swindler’

In de wereldwijd bekende Netflix-documentaire ‘The Tinder Swindler’ is te zien hoe Shimon Hayut – beter bekend als Simon Leviev – de datingapp Tinder gebruikt om vrouwen voor miljoenen op te lichten zonder hiervoor bestraft te worden. De vraag die na het zien van deze documentaire bij Celine Maris opkwam: ‘Hoe kan het dat Shimon nooit is vervolgd voor zijn daden?’ Ze besluit erin te duiken voor haar masterscriptie met specialisatie strafrecht.

Zelfstandige strafbaarstelling

Uit onderzoek blijkt dat slachtoffers van datingfraude vaak te horen krijgen dat er geen sprake is van een strafbaar feit, slachtoffers geven hun geld immers vrijwillig aan de dader. Deze aanname is volgens Celine onjuist. “Datingfraude valt onder het strafbare delict ‘oplichting’ in artikel 326 van het Wetboek van Strafrecht”, legt zij uit. “De leugens van de fraudeur en de zogenaamde liefdesrelatie die hij met het slachtoffer heeft, zorgen ervoor dat het slachtoffer geld geeft. Van een vrijwillige betaling is in die context geen sprake.”

Ondanks het feit dat het mogelijk is om datingfraudeurs strafrechtelijk te vervolgen voor oplichting, pleit Celine voor de invoering van datingfraude als apart delict. “Met een zelfstandige strafbaarstelling van datingfraude kan meer recht worden gedaan aan de verschillende aspecten van het delict datingfraude en de zeer ernstige gevolgen hiervan.”

Geraffineerde werkwijze

Eén van de slachtoffers van datingfraude is Ayleen Charlotte (35). Zij is voor anderhalve ton opgelicht door Simon Leviev en vertelt haar verhaal in de Netflix-documentaire The Tinder Swindler. Ayleen is enorm blij met het onderzoek van Celine en hoopt dat er een gepaste straf komt voor daders van datingfraude. “Ik ben tegen veel onbegrip aangelopen, ook bij de politie. Omdat ik vrijwillig mijn geld aan Simon heb gegeven, is er in hun ogen geen sprake van een strafbaar feit en werd er niks met mijn aangifte gedaan.”

Er werd niks met mijn aangifte gedaan - Ayleen

Celine legt uit dat een datingfraudeur op geraffineerde wijze te werk gaat en zijn slachtoffers door verschillende fases laat gaan. “Het begint bij het maken van een nepprofiel en het aangaan van een vertrouwensband. Als de basis staat, creëert de dader een crisissituatie om zijn slachtoffer geld afhandig te maken. Je spreekt niet over dagen, maar maanden. Omdat er sprake is van een liefdes- en vertrouwensband, is het niet meer dan normaal dat je je partner helpt als zich een crisissituatie voordoet.”

Crisissituatie

Ayleen herkent de werkwijze die Celine omschrijft. “De eerste zeven maanden van onze relatie was hij de perfecte vriend. Hij onthield alles wat ik hem vertelde, was erg attent en vrijgevig.” Ze prees zichzelf gelukkig met dit ‘lot uit de loterij’. “Met de kennis van nu weet ik dat dit de periode was die love-bombing wordt genoemd.” Overdreven liefdevol gedrag als manipulatietechniek.

Na acht maanden slaat Simon toe. “Al eerder liet hij doorschemeren dat hij, als rijke erfgenaam van een bekende diamanthandelaar, vijanden had in de diamantindustrie. Ik had weleens gehoord dat er in het diamantwereldje veel onderlinge strijd was, dus ik geloofde hem direct. Op een gegeven moment deed hij alsof zijn vijanden hem op de hielen zaten. Hij vroeg mij of hij bij mij mocht wonen en mijn creditcards mocht gebruiken om onder de radar te blijven. Omdat hij mijn vriend was en ik hem vertrouwde, wilde ik hem graag helpen.” Ayleen was de dertig gepasseerd toen ze Simon leerde kennen en legt uit dat het op die leeftijd allemaal wat sneller gaat in een relatie.

Hij heeft mijn kwetsbaarheid misbruikt, waardoor ik alles voor hem deed - Ayleen

Omdat zijn ‘vijanden’ hem op het spoor waren, adviseert hij Ayleen om goed over haar schouder te kijken en elke dag een andere route naar haar werk op de PC Hooftstraat te nemen om eventuele achtervolgers af te schudden. “Ik was jaren daarvoor beroofd en mishandeld en had dit met hem gedeeld. Ik vertelde hem in vertrouwen dat ik de achtervolging die voorafging aan de beroving het meest beangstigend had gevonden. Juist deze kwetsbaarheid heeft hij misbruikt om mij zo ver te krijgen dat ik alles voor hem deed.”

Psychische schade

Ayleen heeft op dat moment nog geen financiële schade geleden. Toch is de impact groot, want gedurende een lange periode is er een emotionele en fysieke relatie opgebouwd. “Als ze er op dat moment achter was gekomen dat Simon niet de persoon was die zij dacht, was de psychische schade al enorm groot geweest”, legt Celine uit. “Dit laat het verschil tussen oplichting via bijvoorbeeld Marktplaats en datingfraude duidelijk zien.”

De psychische schade is bij slachtoffers van datingfraude vaak veel groter dan de financiële schade - Celine

“Slachtoffers van datingfraude krijgen te maken met een ‘double hit’; zij verliezen niet alleen hun vermogen, maar ook de partner met wie zij dachten een toekomst op te bouwen. De psychische schade is bij slachtoffers van datingfraude dan ook vaak veel groter dan de financiële schade. Het verlies van een liefdesrelatie in combinatie met het verlies van grote geldbedragen, schaamte en sociale afkeuring kan een verwoestende impact op slachtoffers hebben.” Ayleen beaamt dit. “Ik heb anderhalf jaar lang traumatherapie nodig gehad om dit te kunnen verwerken.”

Slachtofferprofiel

Per toeval krijgt Ayleen een artikel over The Tinder Swindler onder ogen. “Ik was compleet in shock toen ik de foto zag van de man die ik vertrouwde en dacht te kennen. Ik las de verhalen van de slachtoffers en besefte dat ik geen relatie had met Simon Leviev: de zoon van een diamanthandelaar, maar met Simon Hayut: een meesteroplichter uit Israël.”

De vraag die Ayleen het meest heeft beziggehouden? “Waarom ik?” Ze weet nog steeds niet waarom hij haar uitkoos. “Waarschijnlijk paste ik als single dertiger in zijn profiel. Vrouwen van mijn leeftijd hebben hun leven vaak financieel op orde. Ik had een goede baan, een auto en een huis.” Op deze leeftijd zijn vrouwen meestal toe aan een volgende stap, zoals een stabiele relatie en een gezin.

De dader past zich naadloos aan op het leven van zijn slachtoffer - Celine

Het viel Celine op dat de meningen over slachtoffers van datingfraude niet mals zijn. “Er wordt gezegd dat zij naïef en dom zijn als hen dit overkomt.” Deze misvatting wil zij met klem weerleggen. “Er zijn onderzoeken waarin wordt aangetoond dat ook hoogopgeleide mannen en vrouwen slachtoffer kunnen worden van datingfraude.” De dader past zich naadloos aan op het leven van zijn slachtoffer en doet veel vooronderzoek, zodat er meteen raakvlakken zijn. Ayleen: “Ben je dol op paarden, dan is hij dat ook. Houd je van bergbeklimmen, dan is hij daar ook fan van. Het is een uitgekiende, strategische aanpak die heel goed in elkaar zit.”

Psychische schade

Ayleen heeft mensen gesproken die geen uitweg meer zagen, nadat ze erachter kwamen dat ze te maken hadden met datingfraude. “Zij hebben een einde aan hun leven gemaakt. Als slachtoffer werden ze door niemand begrepen. Dat vind ik vreselijk! Het is tijd dat de psychische schade van datingfraude serieus wordt genomen.”

Celine legt uit dat het bestaande wetsartikel vooral gericht is op de financiële schade van het slachtoffer. “De kenmerkende aspecten van datingfraude, zoals de romantische en seksuele relatie die de fraudeur met het slachtoffer aangaat, komen in dit artikel niet terug.” Het is voor een slachtoffer van datingfraude echter wel mogelijk om psychische schade te verhalen op de dader.

Het is tijd dat de psychische schade van datingfraude serieus wordt genomen - Ayleen

“Dit neemt niet weg dat de zelfstandige strafbaarstelling van datingfraude meer recht zal doen aan de ernst van het delict en zal leiden tot meer bekendheid bij onder andere de politie. Daarnaast geldt dat er hierdoor een duidelijk signaal naar (potentiële) daders uitgaat. Het maakt duidelijk dat dit type gedrag niet acceptabel is en wordt afgekeurd.”

Of er daadwerkelijk een zelfstandige strafbaarstelling voor datingfraude zal komen, weet Celine niet. “Wanneer een bepaald feit al onder een strafbaarstelling valt, wordt het vaak niet noodzakelijk gevonden de wet hiervoor aan te passen. Toch gebeurt het vaker. Eén van de redenen daarvoor is dan dat de bestaande strafbepaling de lading van het strafbare feit onvoldoende dekt. Ik hoop dat de wetgever de noodzaak van een aparte strafbaarstelling in het geval van datingfraude ook ziet.”

Victim blaming

Ayleen roept op slachtoffers van datingfraude bij te staan en onvoorwaardelijk te steunen. “Ik hoop dat zij zich niet langer hoeven te schamen en de steun krijgen die zij zo hard nodig hebben. Victim blaming moet echt stoppen.” Ze zou graag wat tips meegeven om (potentiële) slachtoffers te waarschuwen, maar weet uit ervaring dat wanneer je hier middenin zit, je helaas geen rode vlaggen ziet. “De daders gaan enorm geraffineerd te werk. Mocht je twijfels hebben over je relatie, praat er dan met iemand over en doe zo nodig aangifte. Dit geldt voor zowel vrouwen als mannen; dit is namelijk niet iets wat alleen vrouwen overkomt.

Zelf durft Ayleen inmiddels weer te daten. “Ik denk dat ik het ergste op datinggebied wel heb gehad.” Ze kan er zelfs een grapje over maken. “Dat is mijn manier van verwerken.” Ze wil niet de rest van haar leven mensen wantrouwen. “Dat gun ik Simon niet. Hij heeft al genoeg van mijn leven verpest. Nu nog de juiste straf voor hem en dan kan ik dit hoofdstuk afsluiten.”