Ben Tiggelaar: 'Ik geloof niet in eigen verdienste'

Het is duidelijk dat Ben Tiggelaar (1969) vaak spreekt. Hij hoeft zelden na te denken over een antwoord en doorspekt persoonlijke ervaringen met wetenschappelijke feiten en voorbeelden. Stiltes zijn zeldzaam.

Basisschoolkrant

Ben hoort bij de Nederlandse top van sprekers binnen het bedrijfsleven. Daarnaast schrijft hij boeken, artikelen en columns. Dat hij iets met schrijven wilde doen, wist hij al vroeg. Het spreken kwam pas later. “Ik heb er tot mijn 25e nooit over nagedacht dat je met spreken en trainen een boterham zou kunnen verdienen,” vertelt hij. “Schrijven, journalistiek, dat was wat ik wilde. Laatst kreeg ik van een oud-leraar van de basisschool artikelen die ik voor onze schoolkrant had geschreven. Dat waren stripverhalen en geschreven verhalen. Ik was 9 of 10 jaar toen ik ze schreef. Grappig om die terug te zien. De kwaliteit is natuurlijk die van een kind, maar je ziet al wel een enorme gedrevenheid om iets te produceren.”

Kriebels

Die gedrevenheid kenmerkt hem. Ben vindt het lastig om ‘nee’ te zeggen en ziet overal kansen. Welke rol heeft God eigenlijk in zijn leven?

Een mens stippelt zijn weg uit, de HEER bepaalt de richting die hij gaat. Spreuken 16:9
“Ik vind dit heel mooi. Dit is precies hoe het werkt,” is zijn eerste reactie. “In mijn werk probeer ik me te richten op zaken waar je wél grip op hebt, maar dat zijn er helemaal niet zoveel – hooguit misschien zo’n 5 procent. We hebben de neiging om ons voortdurend druk te maken om zaken waar we helemaal niets aan kunnen doen. Het gedrag van anderen, medeweggebruikers, het weer; er zijn mensen die zich daar gruwelijk druk over maken. Nergens voor nodig.
Wat mij betreft, gaat deze spreuk over die dingen waar je geen grip op hebt. Daar zie ik Gods leiding in. Dat geldt ook voor mijn leven: ik geloof helemaal niet zo in eigen verdienste, in ‘Kijk eens wat ik allemaal gepresteerd heb!’ Als mensen dat zeggen, krijg ik de kriebels. Waar mijn wieg stond, bepaalde ik niet zelf. Mijn genen zijn niet mijn verdienste. De eerste achttien jaar van mijn leven ontspon zich maar zo’n beetje, dat deed ik evenmin zelf. Onderweg kun je misschien een beetje trekken en duwen aan je leven, maar dan nog doen zich allerlei onverwachte dingen voor. Daar heb ik als mens helemaal niet zoveel grip op. Achteraf zie je soms dat God daarmee te maken heeft.”
In het leven van Ben waren het vaak mensen die voor onverwachte ontwikkelingen zorgden. “God werkt vaak via anderen. Toen ik in Amsterdam communicatiewetenschap studeerde, had ik les van Jaap van Ginneken. Hij doceert, schrijft en kan boeiend vertellen. Wetenschappelijk materiaal kan hij heel goed herverpakken, zodat een breder publiek het interessant vindt. Toen ik hem ontmoette, dacht ik: ‘Hé, zo kan het ook! Je kunt dus én wetenschappelijk bezig zijn, een goede docent zijn én een breder publiek bereiken.’ Dat was een echte eye-opener.”

Vuilspuiterij

De ontmoeting met mensen is belangrijk voor hem. Dat is niet vreemd, vindt de spreukendichter:

Zoals men ijzer scherpt met ijzer, zo scherpt een mens zijn medemens. Spreuken 27:17
Bij deze spreuk moet Ben onmiddellijk aan zijn vrouw denken. “De belangrijkste persoon die mij scherpt, is Ingrid. Dat vind ik echt een voorrecht. Sinds ik zelfstandig werk, breng ik ook op werkgebied veel tijd met haar door. Dingen die ik normaal met een collega zou bespreken, overleg ik nu met haar. Daar heb ik heel veel aan. Anders dan mensen die je alleen van de buitenkant kennen, kijkt zij door me heen. Zij kent mijn onzekerheden. Zij weet dat ik sommige dingen ontzettend moeilijk vind. De buitenwereld merkt dat misschien niet.”
Niet van iedereen neemt hij gemakkelijk kritiek aan. “Ik laat me corrigeren, maar dan wel door mensen die ik echt vertrouw. Vrienden of familie.” Het helpt daarin niet dat Ben Tiggelaar een bekende naam is. “Al ben ik gelukkig geen tv-persoonlijkheid, ik krijg wel te maken met recensenten, met mensen die hun mening over mij geven. Dat vind ik lang niet altijd gemakkelijk. Negatieve recensies lees ik niet. Moet ik niet doen. Natuurlijk krijg ik ze eens in de zoveel tijd onder ogen, maar dat is voor mij heel moeilijk. Uit psychologisch onderzoek blijkt dat negatieve prikkels veel meer invloed hebben dan plezierige prikkels.”
Hij kan zich behoorlijk boos maken om alle dingen die geroepen worden op internet. “Je moet je eens voorstellen hoe het is om politicus te zijn. Al die verongelijkten op Telegraaf.nl die onaardige dingen schrijven over mensen in Den Haag; doe even normaal! Heb je niets te doen of zo, dat je de hele dag dit soort vuilspuiterij op internet zet? Dan is wat er over mij wordt geschreven nog aardig. Ik verbaas me daar echt over.”

Snelkookpan

Toch is Ben zelf evenmin op zijn mondje gevallen. Er lijken weinig vragen te zijn waar hij niet op weet te antwoorden. Volgens de spreukendichter is dat geen mooie eigenschap:

Heb je wel eens iemand gezien die altijd met zijn woorden klaarstaat? Voor een dwaas is er meer hoop dan voor hem. Spreuken 29:20
Hij moet eerst even lachen. “Op mijn eigen terrein sta ik inderdaad vaak met mijn woorden klaar. Maar ik hoop dat er ook onderwerpen zijn waar ik niets over hoef te zeggen. Daarin is deze spreuk waar: je moet soms je mond kunnen houden. Voor mij was het echt een valkuil om overal wat op te willen zeggen. Ik heb moeten leren zeggen: ‘Dat vraag je me nu, maar daar heb ik geen verstand van.’ Ik ben bijvoorbeeld echt geen theoloog. Daar moet ik dus mijn mond over houden.”
Dat Ben graag praat, heeft hij van geen vreemde. Thuis werd er volop gediscussieerd. “Mijn vader was postbode, dus die moest vroeg naar bed. Mijn moeder, zus en ik bleven dan nog op om te praten. Het ging over alles: grote, maatschappelijke discussies, persoonlijke dingen... Ik heb daar heel goede herinneringen aan.”
In het gezin Tiggelaar – Ben, Ingrid en hun vier dochters – wordt er ook heel wat afgekletst. Vooral de maaltijd is een gespreksmoment. Volgens Ben is dat een prachtige leerschool. “Iedereen wil tijdens de avondmaaltijd zijn verhaal kwijt; zes mensen, die allemaal hun zegje klaar hebben. Dan moet je dus vlot en to the point dingen kunnen zeggen. En je moet snel zijn, anders is de maaltijd weer voorbij. Eigenlijk is ieder gezin een soort snelkookpan: je krijgt je talenten mee, en in de onderlinge interactie worden die verder gevormd.”
Peinzend: “Ook hier geldt weer dat je maar weinig zelf bepaalt. Jouw talenten en het gezin waar je in woont, worden je gegeven.”

Genieten

Voor zijn werk krijgt Ben goed betaald. Hij logeert regelmatig in luxe hotels en zijn klandizie legt veel geld neer voor een seminar van Ben Tiggelaar & Company. De spreukendichter heeft een paar pittige spreuken over geld op papier gezet:

Velen willen almaar meer bezit, maar de rechtvaardige geeft, hij houdt niets voor zichzelf. Spreuken 21:26
Grinnikend: “Ja, mooi, hè?” Dan, serieus: “Men heeft vaak het beeld dat ik in de top van het bedrijfsleven werk, maar dat is niet zo. Ik vind de mensen die leidinggeven op de werkvloer veel spannender. Daar valt het meeste te bereiken. Wel is het zo dat ik riant betaald krijg voor mijn werk. Het gekke is, dat ik daar niet voor heb gekozen. Ik doe het werk dat ik leuk vind. Dit doe ik vol overgave, omdat ik ervan geniet, en dan kan het zomaar gebeuren dat het ontzettend beloond wordt. Mijn salaris, daar is in zekere zin eigenlijk helemaal niks eerlijks aan. Denk aan een verpleegkundige die tijdens een nachtdienst doodzieke mensen verzorgt. Of een onderwijzer op een basisschool, die tijdens zijn loopbaan honderden kinderen opleidt. Prachtig werk, dat volgens mij minstens zo belangrijk is als wat ik doe. Het stomme van onze maatschappij is, dat sommige dingen bovenmatig worden beloond.”
Wat niet wil zeggen dat Ben iedere nacht wakker ligt van zijn hoge salaris. “Ik heb me lange tijd ongemakkelijk gevoeld bij het feit dat we zo goed gingen verdienen. Tot ik ging beseffen dat ik het eerlijk verdien: mijn salaris is misschien niet terecht, maar ik steel het natuurlijk niet,” zegt hij lachend. “Dat vind ik een belangrijk punt. Belangrijk is misschien niet eens de vraag: ‘Wat verdien je?’ maar: ‘Wat doe je ermee?’”
Ben heeft – ook op dat gebied – niet snel het idee dat hij het goed genoeg doet.
Tegelijk vindt hij dat we niet teveel moeten tobben, maar optimistisch moeten zijn. “Het christelijk geloof is op dat punt heel mooi. God zegt: ‘Je mag allerlei dingen fout hebben gedaan, dat vergeef Ik je.’ Je hoeft je niet meer bezig te houden met je verleden. God zegt ook: ‘Maak je geen zorgen over de toekomst, die heb Ik in Mijn hand.’ Dit betekent dat je voluit bezig mag zijn met de dingen van vandaag, en mag genieten van de dingen die je krijgt. Prachtig, toch?”

Geen dwaas

Ben vult een belangrijk deel van zijn tijd met spreken in het openbaar. Juist op dat onderdeel lijkt het boek Spreuken het niet zo te hebben.

Een wijze loopt niet met zijn kennis te koop, het gebazel van een dwaas leidt tot een ramp. Spreuken 10:14
“Tja, de Bijbel associeert wijsheid nogal eens met zwijgen, ja. Gelukkig zijn er ook bijbelgedeeltes waar wijze mensen wél het woord voeren,” reageert Ben lachend. “Ik ben niet zo zwijgzaam, dat klopt. Maar ik weet ook van mezelf dat ik geen dwaas ben.”
Over de vraag of hij zichzelf dan wel wijs vindt, moet Ben even nadenken; voor het eerst tijdens dit gesprek. “In de Bijbel is wijsheid natuurlijk het kennen van God. Ik zal nooit durven zeggen dat ik doorgrond wat God voor ogen heeft, maar ik laat me graag door Hem gezeggen. Ik probeer zeker te ontdekken wat Gods bedoeling is met mijn leven. Als dat wijsheid is, dan spreekt die wijsheid mij zeker aan.”

Tiggelaar.nl

Tekst: Pieter-Jan Rodenburg
Beeld: Gert-Jan van der Tuuk