Blaise Pascal: Geloven levert het meeste op. Als God niet bestaat, is er namelijk niets verloren

Blaise Pascal (1623-1662) was een Frans geleerde. Hij was een begaafde theoloog en filosoof, maar daarnaast ook natuur- en wiskundige die in deze vakgebieden specifieke ontdekkingen heeft gedaan. De driehoek van Pascal bijvoorbeeld, of de ontdekking van het luchtledige, komen voor rekening van Pascal. En hij ontwierp de voorloper van de computer: de Pascaline.

Pascal groeide op in de Franse Auvergne. Als kind leed hij onder een zwakke gezondheid en zijn moeder stierf toen hij drie jaar oud was. Zijn vader nam de zorg voor hem en zijn twee zussen op zich. Een wonderkind kun je Pascal wel noemen. Op zijn dertiende was Pascal zo vaardig in de wiskunde dat zijn vader hem introduceerde bij zijn kring van geleerden in Parijs. En op zijn zestiende vond hij de projectieve meetkunde uit en op zijn negentiende bouwde hij de eerste mechanische rekenmachine.

Intense religieuze ervaring

De vader van Pascal hoorde bij de stroming van de Jansenisten. Deze groep was een gevolg van de contra-reformatie. De Rooms Katholieke Kerk vond de jansenisten te protestants en bestreed hen. Jansenisten legden de nadruk op Gods genade en verwierpen de onfeilbaarheid van de Paus.

In de nacht van 23 november 1654 toen Pascal 31 jaar oud was, had hij een intense religieuze ervaring. Sindsdien zocht hij de stilte op, ging vaker naar het klooster waar zijn zus woonde en hij bestudeerde intensief teksten van kerkvaders en de Bijbel.

Pascals pragmatische godsbewijs

Pascal vond dat geloof en wetenschap niet in strijd met elkaar hoeven te zijn, als ze zich maar met hun eigen specialisme bezighouden. Met de rationele godsbewijzen van tijdgenoot Descartes had hij niks op. Het geloof is volgens Pascal een sprong in het diepe die niet geheel rationeel onderbouwd kan worden. Pas na zijn dood in 1669 kwam het geschrift Pensées (Gedachten) uit. Pascal had het boek nooit helemaal af kunnen maken. Tot op de dag vandaag is het pragmatische godsbewijs, de gok van Pascal, dat hij in Pensées uiteenzet gangbaar onder gelovigen.

Dit godsbewijs bestaat uit 4 stappen:

1)   De rede of het verstand kan God niet bewijzen
2)   Hieruit volgt of God wel of niet bestaat
3)   Er zijn twee opties: God bestaat wel of hij bestaat niet. Wat het beste uitkomt, kun je het beste kiezen. Geloven in God levert het meeste op.
4)   Geloven levert het meeste op. Als God niet bestaat, is er namelijk niets verloren als je als gelovige na je dood ontdekt dat hemel en hel niet bestaan.

Pascal in het kort

Geboren: 19 juni 1623 Clermont-Ferrand
Gestorven: 19 augustus 1662 Parijs
Vriend: Pascal correspondeerde behalve met Fermat ook met Christiaan Huygens, Gottfried Leibniz en andere grote wiskundigen van de Gouden Eeuw
Vijand: Pascal kon niks met de rationele godsbewijzen van Descartes
Bekendste boek: Gedachten (1670), gedachten over menselijk lijden en het geloof in God

Opmerkelijk: Na zijn dood vond men twee brieven die Pascal in de voering van zijn kleding had genaaid. De brieven beschreven de religieuze ervaring die hij had gehad in wat hij noemde: ‘De Nacht van Vuur’.

Quotes (om indruk te maken op verjaardagen)

Het hart heeft zijn redenen die het verstand niet verstaat

Als je erop gokt dat God bestaat, dan zit je altijd goed

Alle goede spreuken zijn reeds op de wereld; men verzuimt slechts om ze toe te passen

Alle ellende van de mensen heeft maar één oorzaak, namelijk dat zij niet in staat zijn rustig in een kamer te blijven

De ervaring leert ons dat er een oneindig verschil bestaat tussen vroomheid en goedheid