De stap: van zeer succesvolle zakenvrouw naar leerkracht in het speciaal onderwijs

“Elke stap in mijn carrière was een vervolg op de voorgaande stap. Hierdoor zijn dingen gelopen, zoals ze zijn gelopen”, zegt Merel als zij terugblikt op haar glansrijke carrière. “Ik studeerde van 1987 tot 1993 mijnbouwkunde en ­petroleumwinning aan de TU Delft en had als ­afstudeerrichting geofysica. Toevallig kwam ik in contact met iemand uit het bedrijfsleven. Hij werkte bij ING, waardoor ik in de financiële sector terechtkwam. Na interne opleidingen te hebben gevolgd kwam ik in de directie van ING Polen terecht.” Vanaf dat moment kwam haar carrière in een stroomversnelling.

Het gaat er niet om wát je bent, maar wíe je bent

“Ik heb van huis uit meegekregen dat als je iets doet, je het goed moet doen en je talenten moet ontwikkelen. Het maakte mijn ouders niet uit wat ik werd, als ik hetgeen ik deed maar met bevlogenheid zou doen. En ze vonden het belangrijk dat ik me zou blijven realiseren dat het leven meer was dan een baan; het gaat er niet om wát je bent, maar wíe je bent.”

Nieuwsgierig als ze was, was Merel doorlopend op zoek naar nieuwe kansen. “Ik had het geluk mentoren te treffen die het lef hadden om mij, een vrouw in een mannenwereld, te laten zien wat ik in mijn mars had en ik dacht à la Pippi Langkous: ‘Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk wel dat ik het kan.’ Als ik vervolgens de stap had gezet of de uitdaging was aangegaan, ontstond al snel toch de twijfel of ik het wel kon, maar dan kon ik niet meer terug.”

Duizend en één angsten

“Life doesn’t frighten me at all”, citeert Merel het motto van haar boek en een regel uit een gedicht, als ik haar vraag hoe het kan dat zij, in een tijd dat vrouwen aan de top zeldzaam waren, zo`n prominente rol wist te veroveren binnen het bedrijfsleven. “In het kinderboek van dichter, Maya Angelou - een zwarte vrouw uit Amerika -, spreekt een kind zichzelf moed in om alle angsten die het leven biedt te kunnen trotseren. Zo sta ik ook in het leven. Dat wil niet zeggen dat ik niet duizend en één angsten heb; die heb ik mijn hele leven al gehad, klein en groot. Ik ben echter wel het type dat springt en zich daarna pas afvraagt of ik het wel kan.”

Merel weet dat zij allesbehalve perfect is en heeft geleerd keuzes te maken in het leven en hulp te vragen als ze vastloopt. “Mijn oudste zoon heeft autisme. Dat vraagt om een andere benadering en hiervoor heb ik veel gehad aan de Nederlandse Vereniging voor Autisme. Ook heb ik erg veel steun gehad van veel lieve mensen om mij heen, zoals mijn ouders, zij vervullen nog steeds een belangrijke rol in mijn leven. Het is belangrijk om hulptroepen in te schakelen als je vastloopt. Waarom zou je het wiel uitvinden als iemand anders dat al heeft gedaan? Ik heb hulp vragen nooit als een zwakte ervaren.”

Twijfels

In de loop van de jaren ontdekt Merel steeds meer wie zij is als persoon. “Ik besefte hoe ik de persoon kon zijn die ik wilde zijn en dat ik me niet hoefde te voegen naar de verwachting van andere mensen.” Op het hoogtepunt van haar carrière wordt Merel overvallen door twijfels. “Tijdens een wandeling door de Haagse duinen dacht ik na over mijn toekomst. Het lerarentekort was volop in het nieuws, vooral bij kinderen in achterstandswijken en in het speciaal onderwijs. Dat triggerde mij, want ik heb zelf een zoon met autisme en weet hoe belangrijk de rol van een leerkracht is. Het leek of de puzzelstukjes opeens op hun plaats vielen.

Ik kwam tot de conclusie dat ik, ondanks dat ik verantwoordelijk was voor heel veel mensen, meer op individueel niveau met mensen in verbinding wilde staan. Ik realiseerde mij dat het voor kinderen zoals mijn zoon niet makkelijk is in onze prestatiemaatschappij en besefte hoe belangrijk het is als leerkrachten de talenten in deze kinderen zien en ze een kans bieden in onze maatschappij. Op dat moment besloot ik dat ik leraar wilde worden. Ik wilde voor andere kinderen betekenen wat leraren voor mijn eigen kind hadden betekend.”

Het was doodeng, want deze stap had consequenties

De keuze om een topfunctie in het bedrijfsleven in te wisselen voor een baan in het onderwijs was niet makkelijk, vertelt Merel: “Ik heb veel angsten moeten overwinnen; durfde ik het nog aan om na mijn vijftigste een nieuw vak te leren? Hoe zouden mensen reageren op mijn beslissing? Kan ik het wel? Is het wel zo leuk als ik denk?” Ook had deze stap financiële consequenties. “De privileges die bij een topfunctie hoorden zou ik vaarwel moeten zeggen. Dat betekende onder andere een flinke financiële aderlating. Van status tot een goed salaris en bedrijfsauto met chauffeur, een persoonlijke assistente, tot een hele organisatie die mij ondersteunde.

Ik moest overal afscheid van nemen. Toch wist ik dat dit een vervolgstap was op al mijn voorgaande stappen. Ik houd een dagboek bij en toen ik hierin terugbladerde tijdens het schrijven van De stap las ik dat ik tien jaar geleden mezelf al een keer eerder de vraag had gesteld of ik niet ooit leerkracht zou willen worden. Het was alsof mijn verleden naar dit punt toe heeft gewerkt.” De positieve reacties die haar besluit teweegbrengt, zowel uit het bedrijfsleven als uit het onderwijs, overweldigden haar. “Dit bracht mij op het idee hier een boek over te schrijven. Op deze manier kon ik de duizenden mensen die zo positief hadden gereageerd op mijn beslissing, erkenning geven voor hun reacties.”

Ervaren beginner

Recent is Merel begonnen als leerkracht SO op de school van haar zoon. “Het is ontzettend mooi om te doen! Zelfs leuker dan ik dacht, al zijn er natuurlijk wel momenten dat ik me afvraag waar ik aan begonnen ben. Het grootste gedeelte van mijn werkweek wil ik voor de klas staan, maar daarnaast wil ik een deel van mijn tijd besteden aan het vertalen van wat ik ervaar in de klas, bij het individu en in het systeem. Dit doe ik onder andere door hierover te schrijven als columnist bij de Volkskrant. Ook wil ik me hiervoor op bestuurlijk niveau inzetten en hoop ik een brug te kunnen slaan door de problemen en kansen die ik constateer onder de aandacht te brengen. Ik probeer mijn netwerk en de ervaringen die ik heb opgedaan in te zetten en op deze manier een verandering teweeg te brengen.”

Klik hier voor meer informatie over De stap van Merel van Vroonhoven.

Beeld: Ruud Pos