De verzetsman en de voetbalheld

In De grootste bankoverval aller tijden schrijft Frank Krake over verzetsman Gerhard Nijland die na een bankoverval in de Tweede Wereldoorlog 46 miljoen gulden verborg. Nijland werd opgepakt en kwam nooit meer terug. Tijdens jarenlang onderzoek voor dit boek ontmoette de auteur een nicht van Nijland: Gerie Voerknecht. En die ontmoeting leidde dus tot het boek De verzetsman en de voetbalheld. 

Depressieve sfeer

Na de arrestatie van Nijland bleef zijn familie met veel vragen achter. Was de verzetsman daadwerkelijk omgekomen? En zo ja: hoe zagen de laatste maanden van zijn leven er dan uit? Zijn moeder (Geries oma) wilde niet geloven dat haar zoon dood was. En toen zijn vader na drie jaar Gerhard nog niet in de armen had kunnen sluiten, pleegde hij zelfmoord. Gerie: “In onze familie was er geen ruimte om over het verleden te praten. Je begon er gewoon niet over, dat zou tot een depressieve sfeer leiden. Door niet te geloven dat Gerhard dood was, bleef mijn oma hoop houden.”

Gerie wist dat haar moeder in haar bijbel brieven bewaarde die te maken hadden met de zoektocht naar haar oom. Veel tastbare herinneringen van voor de oorlog zijn er verder niet meer. “Toen oma tegen het einde van haar leven aan het opruimen sloeg, vertelde ze de familie pas later dat ze foto’s had weggegooid. Dat was enorm spijtig, want daar zat vast mooi materiaal van Gerhard bij.”

Zwijgen

De schrijver merkt hij op dat het zwijgen – een rode draad in het boek – drie lagen kent: een zwijgen dat past bij verzetswerk, de generatie die moeilijk sprak over emotionele zaken, en de Twentse cultuur.

Naast Gerhard speelt ook voetballer Otto Harder een belangrijke rol in het boek. Otto was voor de oorlog een topspeler in het Duitse voetbalteam en werd na zijn voetbalcarrière SS-kampbeul in concentratiekamp Ahlem. “Beide mannen hadden elke dag weer een keuze”, vertelt Frank. “Maar na al die oorlogsverhalen ben ik ook van mening dat kiezen niet altijd zo zwart-wit is. Mensen worden ook ergens in meegesleurd.”

Rust

Het is tot dusver voor Gerhards thuisfront altijd onduidelijk geweest wat er met hem was gebeurd. Maar liefst 77 jaar na dato lukte het Frank om in Duitsland de ontbrekende stukjes van de puzzel te vinden die naar zijn onbekende graf leidden. De verzetsman was zo verzwakt dat hij op 15 april 1945, vijf dagen na de bevrijding van het kamp, in een ziekenhuis in Hannover stierf. Hij werd slechts 23 jaar. Gerie is blij dat door de duidelijkheid die Frank met zijn nieuwste boek bracht, de familie rust heeft gekregen.

Tekst: Gerard Tamson