Denker des Vaderlands Paul van Tongeren in 'Levensbepalend'

In de EO-podcast Levensbepalend is ‘Paul van Tongeren te gast bij Elsbeth Gruteke. Ooit wilde hij priester worden maar dat liep heel anders. Paul van Tongeren is inmiddels emeritus hoogleraar, maar heeft het door zijn eretitel ‘Denker des Vaderlands' nog steeds behoorlijk druk.

Paul van Tongeren is expert op het gebied van de filosofie van Socrates en Nietsche. Hij is een filosoof pur sang die zijn woorden zorgvuldig kiest. In het boek Het wonder van betekenis maken we kennis met zijn denkwereld. Betekenis gaat volgens hem vooraf aan het waarnemen van feitelijkheden en materie. Presentator Elsbeth Gruteke staat een uur lang met Paul van Tongeren stil bij bepalende momenten in zijn leven. 

Twijfel

Paul groeide op in een katholieke omgeving. Hij was als kind misdienaar en wilde op zeker moment ook priester worden. Zijn vader moedigde dat priesterschap overigens niet aan. Aan het einde van de middelbare school besloot Paul dat dit beroep toch niet voor hem was weggelegd. Tijdens zijn studie theologie hield hij zich al veel bezig met filosofie. Hij wilde dit vak graag studeren maar twijfelde of hij wel capabel was. "Filosofie leek voor mij te hoog gegrepen; in mijn ogen stond filosofie boven theologie." Uiteindelijk gaven twee docenten hem het vertrouwen aan deze studie te beginnen. Een indrukwekkende carrière als hoogleraar volgde.

Geboorte en sterven

Toen Paul in 1978 voor het eerst vader werd was dit voor hem een ingrijpende gebeurtenis. Kort na de geboorte van zijn dochter, overleed zijn vader. "Het ervaren van geboorte en sterven hoort bij elkaar," vertelt hij. De onvoorwaardelijke liefde die hij voor zijn kind voelde, is lastig onder worden te brengen. "Het is tamelijk moeilijk om te zeggen wat de betekenis van liefde is." 

In mijn ogen stond filosofie boven theologie

Een ingrijpende gebeurtenis vindt in 2017 plaats. Paul van Tongeren zou voor het eerst grootvader worden, maar vlak voor de uitgerekende geboortedatum overlijdt het kindje. Het is enorm moeilijk voor Paul om zijn zoon en schoondochter zo verdrietig te zien. Hij voelt mee, maar merkt tegelijkertijd er toch een afstand was. "Verdriet is niet te vergelijken of te meten."