Elbert Smelt: ‘Laten we niet te hard tegen de kerk aanschoppen’
Terugblik Protestante Lezing 2022
Elbert Smelt kan niet mét en niet zonder de kerk, hoor je in de podcast Kerk en ik. Het was de start van zijn zoektocht naar de toekomst van de kerk. Hoe beweeg je je in het spanningsveld van aan de ene kant de eeuwenoude tradities van de kerk niet overboord willen gooien en aan de andere kant het zoeken naar nieuwe vormen? In de Protestantse Lezing 2022, die op Hervormingsdag in de Jacobikerk in Utrecht plaatsvond, speelde de realiteit van dat spanningsveld zich voor zijn ogen af. Een terugblik.
‘Het was een ingewikkelde avond’, beaamt Elbert, ‘maar ook leuk!’, voegt hij eraan toe. ‘In de middag was er een proeverij waarbij de bezoekers konden kennismaken met allerlei vormen van nieuwe spiritualiteit. Vanuit die middag bleef er zo’n honderd man voor de lezing in de avond; mensen met heftige verhalen over de kerk, waarin ze niet welkom waren met hun ideeën over bijvoorbeeld yoga of dans. Maar er was ook een groep die gewoon gezellig naar de protestantse lezing wilden komen, vanuit hun protestante achtergrond. En dan had je de sprekers Annemieke Schrijver en Pauline Weseman, die zeggen: in de kerk kunnen wij het niet vinden, laat het vooral buiten de kerk zijn. En Ds. René de Reuver, die juist aanmoedigt om je met de kerk te verbinden aan het grote wij: Christus en de ander.’
Een verward gevoel
‘Na het debat bleef ik een beetje verward achter, óók met de vraag of ik het wel goed had gedaan. Het is best lastig om mensen die uit zo’n ander perspectief kijken met elkaar in gesprek te laten gaan. Annemieke en Pauline communiceerden naar mijn inzicht meer in de psychologische taal, vanuit het gevoel – en hadden het over door de pijn heengaan om uiteindelijk de dragende armen van Christus vinden. En dan Reuver, een gedegen bondstheoloog die meer vanuit zijn bevindelijkheid spreekt.’
Traditioneel denken of juist niet?
‘De onderwerpen die ter sprake kwamen hebben veel overlap met de onderwerpen die ook in de podcast Kerk en ik naar voren komen. Zondag komt er een nieuwe serie online: van heil tot happiness, dat gaat over dit spanningsveld. Het ‘wij’ van de kerk, hoe we behoren te denken over God en onszelf tegenover het ‘ik’ van de zelfverwezenlijking en de zelfontplooiing. Ik sta echt in het midden. Ik ben een kind van deze tijd en geïnfecteerd met het happiness denken. Ik heb ook gedachten als ‘hoe kan het geloof mij gelukkig maken en hoe kan ik een mooier mens worden?’ De traditionele manier van denken gaat juist niet over jezelf, maar hoe je God kunt dienen. De tijdsgeest zegt me voor mijn eigen ik te gaan, maar ik ben dan ook bang dat ik met mijn eigen kleine versie van mijn geloof in een wereld van los zand terechtkom. In die zin had ik ook wel een beetje een zwak voor het verhaal van Ds. René de Reuver. De kerk heeft het al zwaar genoeg te verduren. Laten we er niet te hard tegenaan schoppen, want dat doet afbreuk aan de missie. De zoekers hebben de kerk meer dan ooit nodig. Laten we de schouders eronder zetten en van binnenuit de kerk veranderen. Maar dan moet er wel iets aan de vorm gebeuren.’
Bezoekje aan een dansklooster
In de workshops die werden gehouden kon je nieuwe vormen van spiritualiteit uitproberen. Elbert ging voor het dansklooster. ‘Je krijgt een silent disco koptelefoon op en wat begint met meditatiemuziek, gaat over in groove en uiteindelijk black gospel. Ondertussen is er een host die je in je oortje begeleidt om contact te maken met je ademhaling en je hart, waar je God kunt ervaren. Het was alsof je bij een goed concert was, maar ook alsof je aan het mediteren was met Christus in de hoofdrol. Dit was wel mijn spirituele taal; ik ben een muziekman, hou van bewegen op muziek. Om dat in deze vorm de kerk in te brengen vond ik een leuke uitvinding.’
'Van heil tot happiness' in de podcast 'Kerk en ik'
In de podcast Kerk en ik start aanstaande zondag de nieuwe serie: Van heil tot happiness. Daar hoor je meer over Elberts ervaring met kloosterdansen én een interview met Pauline Weseman, die de proeverij had georganiseerd naar aanleiding van haar nieuwe boek: ‘Ziel zoekt zin’.
Hier vind je alle afleveringen!
Luister alle afleveringen van de podcast 'Kerk en ik'
Geschreven door
Esther Tims-Van Helden
