'Er is nog veel draagvlak voor traditionele kerken'

“Ik hoor veel positiefs over de kerk van de gasten die ik spreek in mijn podcast,” begint Elbert. “Het is een van de weinige plekken in de samenleving waar iedereen – jong, oud, rijk of arm – ontspannen met elkaar omgaat. Je bent er geliefd, Gods genade is er zichtbaar. Tegenwoordig zeggen veel mensen dat het misgaat met de kerk, dat de aantallen teruglopen. Dat gevoel heb ik niet na anderhalf seizoen van Kerk en ik. Er verandert wel veel in het kerklandschap, maar tradities en nieuwe vormen kunnen naast elkaar bestaan.”

Kerken benutten elkaar

De podcastmaker denkt dan ook dat de pioniersplekken en traditionele kerken allebei toekomst hebben. “Er is nog veel draagvlak voor traditionele kerken, al kunnen jongeren of stadsmensen zich dat misschien moeilijk voorstellen. Ik denk dat de ene kerk de ander niet hoeft uit te sluiten en dat ze elkaar juist moeten benutten. Pionierskerken hebben het geld en de gebouwen van traditionele kerken nodig, en die hebben op hun beurt veel aan de vernieuwing van pionierskerken.”

Wat zeggen de experts in Elberts podcast? “Zij denken dat grote kerken zoals Mozaiek voornamelijk een preekfunctie krijgen. De kleine kerken blijven goed voor gespreksgroepen en gezamenlijk eten.”

Geen instituten

“Met het maken van mijn podcast heb ik nog iets geleerd,” vervolgt Elbert. “Dat ik een kind van mijn tijd, van mijn generatie ben, ondanks mijn traditionele kerkelijke opvoeding. Ik was zo’n millennial die zei dat instituten niet hoeven. De kerk moest gaan over de inhoud, niet over clubjes, kerkenraden en regels. Ik besef nu dat een kerk niet zónder die dingen kan bestaan. De pionierskerken hebben een overkoepelende kerk met geld en een gebouw nodig.”

Gevaar en kans

Het is dus veel aan het veranderen binnen het kerklandschap. Volgens Elbert bood de coronacrisis kerken een gelegenheid om na te denken over de gang van zaken. “Het woord ‘crisis’ bestaat in het Chinees uit twee tekens: een voor ‘gevaar’ en een voor ‘kans’. Op welk teken leg je de nadruk? Houd je als kerk vast aan het oude, of grijp je de kans aan en gooi je het over een andere boeg?

Veel kerken zijn begonnen met online gespreksgroepen en Alpha-cursussen. Verder zetten gemeenten in op persoonlijke contacten tussen leiders en kerkgangers. Of ze organiseerden initiatieven in de wijk, zoals een koffiehuis of voedselbank.”

Vuilnisrapen

Al deze aspecten komen ook terug in pionierskerk Hemelsbreed in de Bijlmer, waar Elbert meeleeft sinds zijn verhuizing naar een Timon-woongroep in die wijk. “Het is mijn ideale kerk, want zoekers en gelovigen komen samen door activiteiten en vieringen, met traditionele en nieuwe aspecten. De ene week is er een viering met liedjes, een preek, lunch en heilig avondmaal. De andere week staan we ergens met een koffiekar en praten we met voorbijgangers, of we wandelen en bidden met hen. Soms doen we activiteiten in de wijk, zoals vuilnisrapen.”

• Lees ook: EO-podcast Tekstuele voorlichting gelanceerd

De kerk is als een familie voor Elbert. “Een kenmerk van familie is dat je die niet uitzoekt; je moet het samen zien te doen. De kerk is een oefenplek van genade, liefde en oog hebben voor elkaar. We moeten ook in de samenleving een positief geluid laten horen.” Daarom zou Elbert het mooi vinden als de kerk samenwerkt met seculiere instanties. “Dan krijg je een leuke dialoog. De kerk is vaak bang om mensen kwijt te raken, maar Jezus was nooit bang Zijn identiteit te verliezen door zich te associëren met de onderkant van de samenleving.”

EO-eindredacteur Bert Heuvelman: “In de EO-podcast Kerk en ik gaan we op zoek naar de essentie en de toekomst van de kerk; wat ís kerk-zijn eigenlijk? Waarom is voor de één de liturgie belangrijk en voor de ander juist de gemeenschap? En hoe blijft de kerk relevant voor grote groepen – jonge – gelovigen? Veel vragen waarvoor gesprek en onderlinge ontmoeting nodig zijn. De vragen beantwoorden gaat verder dan een podcast. Daarom trekken we met Kerk en ik actief op met kerkgenootschappen en betrokken organisaties als Kerkpunt en Alpha. Voor dit event werken we samen met de PKN, MissieNederland en de CHE. Het is belangrijk om bij elkaar te komen en elkaar vanuit verschillende tradities en perspectieven te inspireren. En het is een hoopvolle zoektocht. Want als ik één ding zeker weet, dan is het wel dat de kerk toekomst heeft.”

Tekst: Anouk van de Schootbrugge