'Even tot hier': lachen is veel leuker als het om iemand anders gaat
Pieter-Jan vindt er wat van
In ieder geintje zit een seintje, vertelde een wijs iemand me ooit. Dat is niet helemaal waar, maar het is zeker dat humoristische programma’s vaak een spiegel van de maatschappij zijn. Zo laat het satirische zaterdagavondprogramma 'Even tot hier' zien dat de Franse filosoof René Girard gelijk had: we zijn geen individuen en zoeken zondebokken.
Dat vraagt natuurlijk wat uitleg. In 'Even tot hier' werpen cabaretiers Jeroen Woe en Niels van der Laan een muzikale, satirische blik op de actualiteit. Het is een populair programma: wekelijks zijn er minimaal anderhalf miljoen kijkers, vorig jaar kreeg het duo een Televizierring en zo’n zestigduizend mensen volgen het op YouTube. Het recept is vrijwel wekelijks hetzelfde: een maatschappelijk thema wordt verwerkt in liedjes en sketches en uiteindelijk wordt een kleine misstand praktisch rechtgezet en iemand geholpen. Het is een razendknap en vaak ook grappig programma.
Het liefst neemt het programma een persoon op de hak. Of dat nu gaat om een bekende Nederlander die in de fout is gegaan (afgelopen seizoen kwam er wekelijks een grap over zanger Douwe Bob langs), een falende politicus of een blunderende publieke figuur: met veel genoegen steekt het duo de draak met buitelende BN’ers. Zoals maker Jeroen Woe tegen Trouw zei: “We zijn altijd op zoek naar of iemand iets te verwijten valt.” Dan vallen er namelijk grappen over te maken.
Dan een veel te korte en ongenuanceerde uitleg over wat René Girard beweert. Volgens hem hebben we allemaal de neiging elkaar na te bootsen. Wat we verlangen, is niet individueel, maar kopiëren we van elkaar: de mimetische begeerte. Omdat we elkaar nadoen, vormen we een samenleving: een gemeenschap.
Maar als we allemaal hetzelfde willen, worden we ook elkaars concurrent. Als de spanningen daardoor te hoog oplopen, moeten we die kwijt. Dat zou kunnen resulteren in algehele chaos en woede, iedereen tegen iedereen. Maar, ontdekte Girard, op dat moment zoeken mensen een zondebok: iemand die we de schuld kunnen geven en publiekelijk straffen. Zo bewaren we orde en vrede. Dat is al te zien in oude mythes en in de Bijbel, met Jezus volgens Girard als ultiem voorbeeld.
Op een luchtige manier is dat precies wat Even tot hier doet. Kijk die gekke Douwe Bob met al z’n kinderen – dan hoeven we zelf niet na te denken over onze verhouding met seksualiteit. Kijk die stoute directeur van de Belastingdienst met z’n toeslagenaffaire – dan hoeven we zelf niet na te denken over onze roep om streng handhaven. Kijk die valszingende Mia en Dion – dan hoeven we zelf niet na te denken over hoe we omgaan met muzikanten. Kijk Wopke Hoekstra! Kijk de versprekende Willem-Alexander! Kijk die aanstellende voetballers!
Want lachen is veel leuker als het om iemand anders gaat. Televisiekijken moet wel een beetje ontspannen blijven.
Pieter-Jan vindt er wat van
In deze rubriek geeft redacteur, muziekliefhebber, imker, pionier en amateurtheoloog Pieter-Jan Rodenburg ons elke week een stukje duiding bij min of meer belangrijke zaken uit de media of de (christelijke) actualiteit.
Geschreven door
Pieter-Jan Rodenburg
