Boek 'Inclusief leiderschap' wijst vriendelijk op je onbewuste vooroordelen

Van overheidsinstanties tot commerciële bedrijven: veel organisaties streven naar een diverser personeelsbestand. Maar hoe zet je die goede bedoelingen om in de praktijk? Auteurs Ugur Özcan en Henk Jan Kamsteeg schreven het boek Inclusief leiderschap om leidinggevenden te inspireren.

“Hoe zou het zijn als we een team kunnen samenstellen dat echt divers is?” vraagt directeur Anton aan zijn hr-adviseur als hij in het fictieve verhaal – de auteurs noemen het een parabel – een nieuw directieteam wil samenstellen. “Mannen en vrouwen, mensen uit verschillende culturen, hetero’s, homo’s of lesbiennes, mensen met of zonder handicap. Een echte mix dus: hoe diverser, hoe beter!”

Als Anton eenmaal met het team aan de slag gaat, ontdekt hij echter dat een divers team niet direct hetzelfde is als een inclusief team. Iedereen komt z’n kamertje binnen om zijn beklag te doen over een collega.

Buitengesloten

De ervaringen die Anton in het boek opdoet, zijn gebaseerd op de dagelijkse praktijk van de auteurs. “Henk Jan en ik hebben beiden weleens ervaren dat we werden buitengesloten,” vertelt de Turks-Duitse auteur Ugur Özcan. “Toch wil ik niet geloven dat mensen dat bewust doen, maar dat we vaak door onbewuste vooroordelen anders naar anderen kijken. En dat is jammer, want als je de samenleving wilt laten floreren, heb je daar iedereen bij nodig.”

Hoeveel aandacht hebben organisaties anno 2021 voor diversiteit?
“Ik heb bij overheden, banken en multinationals gewerkt, en steeds weer ontdekte ik dat er al veel aandacht is voor diversiteit. Toch blijft het helaas vaak steken bij vragen als: hebben we de goede man-vrouwverhouding? Werken er mensen met verschillende culturele achtergronden? Maar zolang je alleen aandacht hebt voor de ‘foto’, gaat een diverse organisatie niet functioneren. Zodra je de film gaat afspelen, verdwijnen de kleurtjes en blijft het dominante type persoon over. Bedrijven beseffen dat steeds meer, en krijgen oog voor de vraag: hoe zorg je ervoor dat het plaatje ook werkt als je de film afspeelt?”

In het boek ontdekt Anton dat hijzelf ook onbewuste vooroordelen heeft. Hoe overwin je die?
“Ik heb geleerd mijn vooroordelen bespreekbaar te maken. Ga maar op onderzoek uit en drink eens een kop koffie met iemand die je niet begrijpt. Stel je vragen zonder veroordeling en toon oprechte interesse. Zelf heb ik dat weleens met een collega gedaan. Heel concreet benoemde ik wat ik in zijn gedrag niet begreep. ‘Heb ik dat goed gezien?’ vroeg ik erbij. Ineens zag ik hoe mijn gesprekspartner ontspande, en hadden we een open gesprek. Als mens focussen we vaak op onze verschillen, maar als we oprecht geïnteresseerd zijn, ontdekken we dat we veel op elkaar lijken.”

• Lees ook: 'Wat jij als consument koopt, heeft écht impact'

Wat hopen jullie met dit boek te bereiken?
“Sommige mensen kunnen hun capaciteit nog niet ten volle geven aan de samenleving. Hoe mooi zou het zijn als we iedereen erbij betrekken? En dat is niet slechts een zweverige geitenwollensokkendroom – als je je focus op de samenleving verbreedt, vergroot je je commerciële kansen. Als elke organisatie een kleine stap in de goede richting zet, maken we onze hele samenleving al een stuk rijker en sterker.”