'Het is de kunst om God niet te vinden', zegt Jean-Jacques Suurmond

Vind je een kerststal? Maak dat je wegkomt. Blijf niet plakken. Want advent is beweging, meereizen met de wijzen uit het oosten (Matteüs 2). Hoewel, wijs? Zoeken naar het kerstkind, schommelend op hun kamelen, is het meest wijze wat ze ooit gedaan hebben. Want hoe haalden ze het bijvoorbeeld in hun hoofd om bij die tirannieke koning Herodes te stoppen? Dom, toch?

Hun onwijsheid blijkt het meest uit het feit dat ze Jezus vonden. Dat moet je nooit doen. Wie zegt: ‘Ik heb hem gevonden’ is verloren. Zelf begon ik als gelovige ook zo. Ik wikkelde hem als het ware in een flyer en duwde hem onder de neus van het voorbijlopende winkelpubliek. Koning Herodes pakte dat, geheel in stijl, drastischer aan. Ook hij had Jezus gevonden en liet een lawine van geweld op Bethlehem los. De onwijze wijzen vluchtten terug naar huis. Misschien dat ze daar een portret van het kerstkind aan de muur spijkerden, als nieuwste toevoeging aan hun rij van oosterse goeroes. Verder nooit meer iets van hen gehoord. Domheid vergaat, maar wijsheid blijft.

Geloven is zwerven

Wat is wijs? Onderweg blijven, op kamelen met kale knieën. Niet vinden, maar zoeken. Dat is een kunst, want alles in ons schreeuwt om iets concreets, iets om je aan vast te houden. Maar een echte gelovige is een zwerver. Die is vandaag hier en morgen daar. In de thuislozenzorg zag ik ze hongerig naar soep binnenkomen, om een paar dagen later alweer te verdwijnen.

Jezus zelf is geen pop die roerloos in een kerststal blijft liggen. Hij is alweer foetsie, verdwenen naar nota bene Egypte. Tegelijk is hij ongrijpbaar dichtbij. Elke dag lijdt en verrijst hij in het hart van het bestaan, in onze moeizame worstelingen, in het maken van een nieuw begin. Al zoekend worden we meer en meer door hem gevonden. Hij leeft in ons, wij zelf worden een kerststal. Zoals de apostel Paulus zegt: we worden ‘lichaam van Christus’. Zo dichtbij dat we hem over het hoofd zien. Totdat je doorkrijgt dat je in elke knuffel wordt omarmd door Maria, in elke tegenslag belaagd wordt door Herodes, en herders op corona-afstand blijven. 

De mysticus Bernard van Clairvaux sprak een echt wijs woord: ‘God zoek je nooit tevergeefs, zelfs als je hem niet kunt vinden’.