Jan Martijn Abrahamse: Hoe Jezus onze menselijke kijk op de opstanding overstijgt

Maar juist een discipline die zich richt op wat ons allen te groot is, kan ook worden misbruikt als podium om eigen slimheid te etaleren. Of, erger nog, om anderen te kleineren. Of om een vroomheid te veinzen die uiteindelijk vooral over henzelf gaat.

Ook Jezus kreeg met dat soort discussies te maken. In Lucas 20 ontmoet Hij een groep waarover we weinig weten: de sadduceeën. Het zijn priesterlijke geleerden met de tempel als centrum van hun macht. Precies dáár vindt ook de confrontatie tussen Hem en de sadduceeën plaats. Anders dan de farizeeën, hielden de sadduceeën zich uitsluitend aan de vijf boeken van Mozes en, zoals Lucas ons uitlegt, ontkenden zij de opstanding van de doden. Later zou ook Paulus over ditzelfde vraagstuk in debat raken in het Sanhedrin (Hand. 23:6).

Andere werkelijkheid

De sadduceeën leggen Jezus een onmogelijke puzzel voor. Een al dan niet hypothetisch geval – mogelijk geworteld in onzuivere huwelijkspraktijken onder priesters – bedacht als strikvraag om de absurditeit van de opstanding te bewijzen. Maar Jezus doorbreekt hun spel. Zijn antwoord overstijgt zowel de discussie als onze al te menselijke kijk op de opstanding. Het leven na de dood is geen voortzetting van wat wij hier op aarde al kennen. De opstanding is een andere werkelijkheid. “Zij kunnen ook niet meer sterven, want ze zijn als engelen en ze zijn kinderen van God omdat ze deel hebben aan de opstanding.”

Opvallend is Jezus’ formulering: de opstanding niet als doorgang of portaal naar de hemel, maar als nieuwe werkelijkheid. Letterlijk staat er zoiets als: “niet meer bij machte zijn om te sterven – als engelen gelijk zijn zij, kinderen van God, kinderen van de opstanding”. De opstanding wordt hier door Jezus voorgesteld als een werkelijkheid die al in dit leven effect heeft. Een werkelijkheid waarin de dood geen blijvende aanspraak meer kan maken, en waarin gestorven generaties al delen.

Boodschappers van God

Het ‘zijn als de engelen’ is hier bovendien geen belofte voor de toekomst, maar staat in de tegenwoordige tijd. Mensen die deelhebben aan de opstanding zijn boodschappers van God omdat zij iets van zijn heiligheid laten zien (Hag. 1:14; Mal. 2:7). Iets soortgelijks horen we ook terug in Handelingen, waar Paulus op de Areopagus wordt aangesproken als boodschapper van “Jezus en de opstanding” (17:18).

Wat een tekst. Het is alsof we even een glimp opvangen van iets wat ons te groot is. Theologische discussies met Jezus eindigen óf in verwondering, óf in sprakeloosheid. Zoals bij zijn vragenstellers, van wie de plannen op niets uitliepen. “En niemand durfde Hem nog een vraag te stellen.”