Jan Wolsheimer: hebben we als kerk volgelingen van Jezus gemaakt of consumenten?
Het is bijna twee jaar nadat we de eerste berichten over corona in Nederland hoorden. Wat heeft de pandemie betekent voor de kerk? Elbert Smelt gaat in het nieuwe seizoen van de podcast Kerk en ik op een persoonlijke zoektocht naar de impact van de pandemie op het gemeenteleven. Hij gaat in gesprek met voorganger Jan Wolsheimer. Hij was betrokken bij de gesprekken die er werden gevoerd tussen de kerken en de Nederlandse overheid. Uit die gesprekken kwam het advies om de kerken zoveel mogelijk dicht te houden.
Jan Wolsheimer: ‘Het was een zondagmorgen en ik liep met mijn vrouw op het strand. Het was een fantastische lente. Gert-Jan Segers belde me op – dat doet hij normaal nooit – en vroeg me of ik met Missie Nederland de Evangelische Kerken kon vertegenwoordigen bij Minister Grapperhaus aan tafel. Dat kon ik.’
Eigengereid
‘Het was een flinke crisis, heel anders dan we nu op dit moment hebben. Mensen overleden, ziekenhuizen liepen vol. We wisten niet wat er precies gebeurde, wél dat we het hadden onderschat en dat er paniek was. Zeker bij de verantwoordelijke ministers. Kerken konden niet gedwongen worden, maar het was de bedoeling om ze mee te nemen in het narratief. Dat is zeker in Nederland niet zo makkelijk. We zijn eigengereide burgers. Ik vond het persoonlijk wel leuk en interessant om te kijken wat er nu gebeurt. Er zat een spanningsveld tussen het belang van de minister en de kerkgenootschappen. Als gemeente was het de vraag hoe je je verder kon ontwikkelen. In die situatie zitten we nog steeds.’
Lockdown
‘Waar kerken de eerste lockdown nog volgzaam waren, zag je daar een verschuiving in bij de tweede lockdown. Toen – vlak voor kerst - het besluit genomen werd om opnieuw zoveel mogelijk dicht te gaan, stond mijn telefoon roodgloeiend met collega’s de woedend waren. Het gaf heel veel verdeeldheid en spanning bij voorgangers en predikanten. Nu we na twee jaar terugkijken op die periode, bekruipt bij sommige voorgangers het gevoel of ze niet te braaf zijn geweest. Ik sprak een voorganger die in coronatijd veel van zijn gemeenteleden is kwijtgeraakt aan de buren die wél open waren. Toch denk ik dat er op het moment van crisis goede keuzes zijn gemaakt. Verder zie je dat community heel belangrijk is. Ik heb zelf bijvoorbeeld een netwerk van buren met wie ik samenkom. Ik merkte hoe wezenlijk dat contact is. Podcasts, streamingdiensten; het is allemaal fantastisch maar de aanwezigheid van een ander mens in dezelfde ruimte kun je niet vervangen. In het begin stel je de veiligheid voorop, maar het is logisch dat we langzamerhand weer naar een ander patroon gaan.’
Onderzoek uit Duitsland laat zien dat 21.3 procent van de kerkgangers in coronatijd hun geloof hebben verloren. Dat is nog iets anders dan niet meer naar de kerk gaan. Dan denk ik; hebben wij als kerk volgelingen van Jezus gemaakt of consumenten? Ik stel het scherp, maar geloof is niet alleen een kerkdienst. Wat is de kerk? Wat is de roeping van de kerk in een samenleving? Dat je iets kunt geven en laat zien wat geloven betekent? Ik vind het een ingewikkeld en spannende tijd, maar ook een nieuwe tijd waar ik zin in heb.’
Over de podcast Kerk en ik
Deze podcastserie is een virtuele thermometer in de kerk. Hoe reageert de kerk op veranderende omstandigheden? Heeft de opgroeiende generatie straks nog iets met de kerk? Hoe ziet de kerk van morgen eruit? Welke positieve ontwikkelingen zijn er te zien? De presentatie is in handen van Elbert Smelt.
