Jojanneke schreef een boek over het Utrechtse stu­den­ten­corps: ‘Zwijgen werkt niet’

In de roman Uf volgen we Eline Balfour, die lid wordt van U.V.S.V. Ze ontmoet een lieve jongen, David, die gebukt gaat onder de verwachtingen van het mannencorps. Die verwachtingen bestaan echt en zorgen er volgens Jojanneke voor dat – zowel in haar roman als in het ‘echte’ leven - die lieve jongens zich anders gaan gedragen, met seksisme tot gevolg. “Ik denk dat het extremer is geworden. Het is nu heel belangrijk in welk huis je woont, dat huis bepaalt namelijk hoe tof je jaarclub is en dat kan invloed hebben op de loop van je leven. Er ligt nu veel druk op de jongens om te doen wat van hen verwacht wordt. Je wordt als jongvolwassene dan in een bepaalde mal geduwd.”

‘Er knapte iets in mij’

Een bekend voorbeeld zijn de speeches die werden gehouden bij het Amsterdamse studentencorps in 2022. Vrouwelijke leden werden onder andere “sperma-emmers” genoemd. En de sprekers zouden “hun nekken breken om een lul erin te steken”. “Er knapte iets in mij”, vertelt Jojanneke. “Ik had niet lang daarvoor nog met de senaat van die vereniging gesproken over onder andere hun aanpak van seksisme en de senator die moest zorgen voor een cultuurverandering binnen de vereniging, gaf zo’n vrouwonvriendelijke speech. Ik was woest. Hoe haal je het in je hoofd om zoiets te zeggen?” Jojanneke vindt het ook erg dat er niemand is opgestaan om tegen die jongens in te gaan. “Ik denk dan: jullie hebben toch ook zussen, moeders of dochters?”

Sterke mannelijke rolmodellen moeten opstaan en zeggen: dit is niet oké.

Dit is een groot contrast met hoe Jojanneke haar tijd ervoer bij het vrouwencorps. “Het was uniek, want je hebt eigenlijk nooit dat er geen mannen zijn. Het was veilig, je was even los van wat er van je verwacht werd. Die mannelijke blik viel helemaal weg.” Toch schemerde de schaduwkant van het corpsleven door. “Als we bij de jongens op de club waren, was het toch heel anders.”

Tekst gaat hieronder verder.

• Toen Sanne geen tweede date wilde, sloeg de sfeer om. ‘Mijn foto’s gebruikt hij als dreigmiddel’

  Klik hier

Zwijgen werkt niet

Dat Jojanneke een roman heeft geschreven over het studentencorps met haar eigen ervaring als basis, gaat tegen de regels in. “Een ongeschreven regel, een mos, is dat je zwijgt over wat er gebeurt binnen het corps.” Toch besloot ze hier tegenin te gaan. “Want dat zwijgen werkt niet. Veel blijft binnen gesloten deuren en zodra er iets uitlekt, trekken de verenigingen hun muren weer op.” De oplossing ligt volgens Jojanneke juist bij sterke mannelijke rolmodellen. “Om uit die manosphere te komen, moeten die rolmodellen, zoals ex-leden, opstaan en zeggen: dit is niet oké. Dan zien die jongens dat ook in en kun je langzaam werken aan cultuurverandering.”

Ik werd bij het corps opgenomen in een nieuwe familie.

“In de media wordt ook weleens gevraagd waarom je als vrouw lid wordt van het corps. Maar moet je je dan maar terugtrekken omdat er seksisme is? Dan kun je nooit je bed uit, want seksisme is overal.” Het is dus belangrijk dat meer mensen, zowel intern als extern, zich gaan uitspreken. Maar mensen zijn bang om dat te doen, legt Jojanneke uit. “Men is bang om buiten de groep te vallen. Ik had zelf ook twijfel tijdens het schrijven, ik was bang om een grens over te gaan. Maar ik weet ook dat hecht zijn en dat altijd samenblijven niet bijdraagt aan een cultuurverandering.”

Lees verder onder de foto.

De mooie kanten van het corps

“Het corps heeft ook veel moois”, legt Jojanneke uit. “Veel mensen gaan zich bijna schamen omdat ze lid zijn geweest, en dat begrijp ik ook. Je leest alleen de lelijke dingen. Maar ik wil ook de mooie kanten laten zien. De kracht van vrouwen bijvoorbeeld. Toen ik ging studeren, was ik 18 jaar oud en enig kind. Ik werd bij het corps opgenomen in een nieuwe familie.” Ze omschrijft hoe ze in een veilige wereld haar grenzen heeft kunnen testen en zichzelf heeft leren kennen. “Loszingen van de maatschappij is ook heerlijk. Zeker als je kijkt naar de druk die jonge mensen nu ervaren. Het is zo fijn dat je er bij het corps dan even los van kunt staan.” Daarbij komt kijken dat jongeren meer dan ooit lijken te snakken naar verbinding. “In de maatschappij valt veel saamhorigheid weg. Er zijn weinig plekken waar jongeren elkaar echt ontmoeten.”

Aan ouders met jongeren die bij het corps zitten of misschien lid willen worden, geeft ze mee dat het belangrijk is dat zij voorbereid zijn “dat het kan voelen alsof je een deel van jezelf moet verloochenen, en hoe je daarmee om kunt gaan.” Jonge mensen willen nu eenmaal erbij horen, maar het is volgens Jojanneke vooral belangrijk dat je jezelf blijft. “Ik raad het lidmaatschap zeker niet af, maar praat er wel met elkaar over.”

Uf, Jojanneke van den Berge, Thomas Rap, 368 blz., €23,99

• Alles over nieuwe EO-docuserie ‘Jojanneke en de sextortiontapes’

  Klik hier