‘Kind mag in de kerk een volwaardige plek hebben’
Onderzoek van Lydia van Leersum-Bekebrede
Lydia van Leersum-Bekebrede (29) promoveerde onlangs aan de Protestantse Theologische Universiteit op een onderzoek naar hoe kinderen meedoen in kerkelijke vieringen. “Je hoeft echt niet alles anders te gaan doen.”
“Als we nadenken over kinderen in de kerk,” zegt Lydia, “leggen we de lat vaak heel hoog en eisen we veel van onszelf: het moet nóg beter, het moet anders… Maar ik wil juist níét zeggen dat het allemaal anders moet. Want: er gebeurt al heel veel goeds.”
Je interviewde elf jeugdwerkprofessionals en woonde eenentwintig bijeenkomsten bij met kinderen in vijftien PKN-gemeenten, van vrijzinnig tot orthodox. Wat viel je vooral op?
“Allereerst dat er in de volle breedte van de kerk zo veel mensen zijn die echt vol passie met kinderen bezig zijn, en die hen dolgraag bij de kerk en bij het geloof willen betrekken: prachtig om te merken. Wat me ook opviel, is dat kinderen veel meer kunnen bijdragen aan kerkelijke vieringen en dat ook al meer doen dan wij vaak denken. Maar als volwassenen zien we soms niet hóé kinderen deelnemen.”
Kun je dat laatste toelichten?
“Stel, kinderen zitten enorm te wiebelen. Vaak denk je dan: ze letten niet op. Dat doen ze echter bijna altijd wel, maar ze hebben enorm veel behoefte aan beweging. Bij ‘Kerk op schoot’ spelen ze daar zelfs op in. Dit zijn korte, belevingsgerichte diensten voor jonge kinderen, vaak in kleine groepjes, met ouders en opa’s en oma’s erbij. Tijdens het Bijbelverhaal rijden sommige kinderen op een autootje rond, terwijl anderen met blokken spelen. Nou, het heeft me verbaasd hoeveel kinderen van zo’n viering oppikten en onthielden – juist omdat ze mochten bewegen. Ook de Kliederkerk speelt in op het beweeglijke en het creatieve van kinderen.”
Je hoeft echt niet alles anders te gaan doen
In de meer traditionele PKN-gemeenten zitten kinderen vaak juist vooral heel lang stil in de kerkbank...
“Toch denk ik nog steeds dat ze ook daar meer van de dienst meekrijgen dan wij denken. Daar vind je vaak prekenboekjes, waarin kinderen kunnen schrijven, tekenen en kleuren. Of ze hebben wat klei om mee te spelen.”
Ook zulke kleine dingen helpen?
“Absoluut. Ook dat zijn vormen van ‘bewegen’ die kinderen helpen mee te doen in de kerk. De kern van mijn proefschrift is dat kinderen een volwaardige plek mogen hebben binnen de christelijke gemeente, en dat kan op veel verschillende manieren vorm krijgen.”
Wat vinden kinderen zélf belangrijk?
“Beweging staat bovenaan. Daarnaast houden ze van specifieke activiteiten, zoals zingen – waarmee je bijvoorbeeld in traditionele gemeenten goed zit. Verder hechten ze aan relaties: samen met andere mensen een viering bijwonen. Ook vinden ze het belangrijk dat ze zelf input kunnen geven, bijvoorbeeld door vragen te stellen na een Bijbelverhaal. Ik vond het daarnaast opvallend dat kinderen waarde hechten aan kwaliteit: dat de microfoon goed is afgesteld, bijvoorbeeld.”
'Deconstructing Ideals of Worship with Children'
Lydia’s (Engelstalige) proefschrift is gratis te raadplegen op Ojkc.nl
Ga je jouw proefschrift nog omwerken naar een boek met praktische tips voor kerkelijke gemeenten?
“Ik heb bewust mijn proefschrift gratis online beschikbaar gesteld voor iedereen. Ik hoop dat mensen die ervaring hebben met jeugdwerk er hun voordeel mee doen en zelf de vertaalslag kunnen maken naar hun eigen praktijk.”
