Lazarus staat op | Neem schandalig vrolijk deel aan een oneerlijke wereld

De afgelopen dagen ging het over de vraag of het met goede mensen altijd goed gaat, en of het met slecht levende mensen altijd verkeerd afloopt. Psalm 1 zet de twee sporen zo mooi overzichtelijk uiteen: als je de goede weg gaat, zul je zijn als een boom, geplant aan waterstromen. En anders verwaai je als kaf.

Maar je weet dat dat niet waar is. Jeremia herhaalde de stelling van Psalm 1, en zei dat het tweesporenbeleid inderdaad correct is. Maar hij klaagde ook tegenover God. 'Waarom zie ik zoveel kwaadaardige mensen die enorm veel successen boeken? Waarom lijken hufters zo vaak op bloeiende bomen, geplant aan waterstromen?' 

Afgelopen zondag stond er een foutje op het Bijbelleesrooster. Daardoor moest ik Jeremia en Psalm 1 combineren met een salvo wijsheden van Jezus. Heb uw vijanden lief, zegt Jezus. Leen zonder iets terug te verwachten. Als ze je op de ene wang slaan, keer ze dan je andere wang toe. Oordeel niet, geef wel, vergeef ook.

Het valt me al een tijdje op dat de ideale wereld van Jezus en de profeten niet eerlijk is. 'Koop voedsel zonder geld, koop wijn en melk zonder betaling', zei Jesaja. Dat kan niet. Zoals het liefhebben van je vijand ook niet kan, zoals het vergeven van die ene persoon in je leven ook absoluut niet mogelijk of eerlijk is. 

Die oneerlijkheid, zo denk ik, is een judoworp van Jezus en de profeten. Zij zagen overal om zich heen dat de wereld onrechtvaardig is. Mensen werken, maar hebben te weinig te eten. Mensen hebben lief, maar worden als grofvuil behandeld. Ouders maken fouten, dochters en zonen worden het kind van de rekening. Onverdiende onzaligheên. Dat kan ook andersom, moeten ze gedacht hebben. Onverdiend moois. Een oneerlijke wereld, maar dan góed.

Zo komen we uit op drie niveaus, die in elkaar grijpen en elkaar veronderstellen. Het eerste niveau is de belofte van de eerste Psalm: doe goed en je komt nooit bedrogen uit. Kies het juiste pad. Het tweede niveau is dat van de ruzie met God, de wereld en de mensheid: 'Waarom gaat het goed met boosdoeners, en hebben mensen vol liefde zo veel te lijden? Het leven is oneerlijk!'.

Als derde niveau krijgen we dan de uitdaging om deel te nemen aan een wereld die weliswaar oneerlijk is, maar dan op een schandalig vrolijke manier. Een wereld waarin er ook eten is voor hen die niets voor zichzelf kunnen verdienen, een wereld waarin er liefde is waar je normaal gesproken alleen maar strijd zou mogen verwachten, een wereld waar zoveel goeds gebeurt dat het eigenlijk verboden zou moeten worden. 

Het koninkrijk van God lost de oneerlijkheid van het leven niet op, maar het draait het diametraal de andere kant op.