Lazarus staat op | De stemmetjes in je hoofd

PopUpGedachte dinsdag 10 september 2019 – de stemmetjes in je hoofd

Het is niet dat je gek bent, als er van die stemmetjes in je hoofd klinken. Het lijkt me tenminste dat we ze allemaal hebben. Het zou wat zijn als het echt stil werd in je hoofd. Gebeurt soms even bij meditatie of yoga of vakantie, in natuur of sauna of waar dan ook. Maar verder stikt het meestal van de stemmetjes in je hoofd. En niet altijd ten goede. De ene die roept dat je rust moet nemen, de ander die roept dat je harder moet gaan, de ene die roept dat je slecht bezig bent, de ander die zegt dat het wel meevalt, er is altijd een stemmetje dat zegt: ‘Zie je wel, had ik je toch gezegd’. Heel zuigerig. En er is er één die alvast voorspelt dat-ie straks gaat zeggen: 'Zie je wel'. En dat je daarom nu maar moet luisteren.

Ik weet niet eens hoe we dat doen. Dat omgaan met al die stemmetjes, richtingen, windkrachten in ons leven. Volgens Dirk de Wachter raken we burn-out in onze generatie, omdat er geen heldere kaders meer zijn, omdat we klaar zijn met de grote instituten, de zuilen, de grote verhalen waarin we zijn opgegroeid. Die hielpen ons natuurlijk om de stemmen waarde te verlenen, sommige stemmen aan te zetten, andere uit. Niet altijd leuk of verheffend of bevrijdend, zo’n structuur. Maar alles zelf doen is ook pittig.

Jezus ging volgens de tekst vannacht de berg op om in zijn eentje die tijd in gebed door te brengen. Goed idee, denk ik dan. Al denk ik dat goed slapen ook oké is. Maar ook de rabbi heeft blijkbaar de tijd nodig om de stemmen buiten te houden, om zichzelf af te stemmen, om de stilte te zoeken.

Een deel van die stemmen is beschuldigend. Het ligt misschien een beetje aan je karakter hoeveel kracht die stemmen hebben, maar als psycholoog van de koude grond en theoloog, zou ik zeggen dat we ze allemaal in meer of mindere mate hebben. Stemmetjes die ons klein houden, het duiveltje op de schouder die zowel je influistert dat je het gewoon zelf moet weten als dat die bij de brokstukken je pijnigt met: domme zak, stom wijf, zie je wel. Je hebt het nu verknald. En dat ga je niet meer rechtbreien. Uitzichtloos.

Die stem, die ons zo dwars kan zitten. Om allerlei grote en kleine dingen. Om dingen die we gedaan hebben, niet gedaan hebben, die we gedacht hebben of waar we niet aan gedacht hebben, die we gezegd hebben of niet wilden konden of durven zeggen. Het zijn er legio. En we proberen ze het zwijgen op te leggen om er niet aan onderdoor te gaan. Vroeger ging je biechten, dat scheelde al. Tegenwoordig lees je zelfhulpboeken, praat je met vrienden. Zoiets. Maar eenvoudig is het nooit.

De teksten zeggen vandaag – denk ik – dat Jezus' hoofdwerk iets te maken had met die beschuldigende stemmen. En dat hij er klaar mee was hoe de mens zichzelf vastdraaiende in (overigens niet onterecht) schuldgevoel om vervolgens de boel erger te maken uit schuldgevoel of gemis of wat dan ook. De mens bedacht systemen om zich niet meer schuldig te voelen en maakte zulke regels dat er weer anderen slachtoffer van werden, waar ze zich weigerden schuldig over te voelen want zo was het systeem nou eenmaal. Het was een bende geworden, mentaal, psychisch, en dit kwam JC doen zegt Paulus:

Hij heeft de oorkonde verscheurd die met haar bezwarende bepalingen tegen ons getuigde. Hij heeft haar vernietigd en aan het kruis genageld. Hij heeft de heerschappijen en de machten ontwa­pend en publiek ten toon gesteld. Hij heeft over hen getriomfeerd door het kruis.

Wie er ook in de greep zat van een ander, van een systeem of van een macht groter dan zichzelf, daar zocht hij bevrijding voor. Een manier om al die vervloekte stemmetjes het zwijgen op te leggen. Niet door moraal en noodzaak van het goede te ontkennen, maar door een plek te creëren waarin de mens – jij en ik – tegen de beschuldigende stemmetjes konden zeggen: ik weet het, je hebt gelijk. En dan met een glimlach. Omdat je weet dat de wereld er niet van omvalt, dat je geliefd bent, dat de Eeuwige geen weegschaal hanteert, maar een vaderhand heeft uitgestoken en omdat er een moederhart in haar borst klopt. Daarom.

Faal maar. Zondig maar, zegt Luther. En doe het dapper -  maar geloof nog dapperder. De ellende aan het licht, omdat de beschuldigende stemmetjes stuk lopen op degene die met een pijnlijke glimlach kan erkennen dat het stemmetje gelijk heeft – en er niet meer van omvalt. Maar begint te handelen in de geest van de man van Nazareth. In het licht.

Vrede en alle goeds vandaag.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.