Lazarus staat op | Honger! Maar eten helpt niet...

Honger, maar eten helpt niet – PopUpGedachte donderdag 22 april 2021

'Ik hoef geen eten en geen geld', zegt Rouddy uit Congo. 'Ik heb het nodig, maar het is niet wat ik nodig heb.' Samen met een aantal Europeanen bellen we elke zaterdag om vijf uur met hem en een aantal anderen die geen kant uitkunnen op dat prachtige, maar voor vluchtelingen zo vervloekte eiland Lesbos. Hij meent wat hij zegt; eten en drinken en zelfs geld brengt hem niet wat hij echt wil – de man is kunstenaar, muzikant, hij weet wat het is om van weinig te leven én heeft woorden voor dat wat er onder de oppervlakte schuilgaat. Ook onder de oppervlakte van zijn eigen hart. Zonder eten en geld en met de mogelijkheid om jezelf te vertonen zonder het risico te lopen dat iemand je oppakt, uitzet, bedreigt of wegstuurt puur omdat ze in je zwarte huid menen een migrant te herkennen – zo eentje die ze niet willen. Zo’n leven gaat knagen aan je ziel. Hij zoekt en vraagt iets anders. Stop iemand vol met brood en spelen, maar de honger blijft.

Rouddy weet hoe het werkt. Ik zie mezelf nog weleens op dagen waarbij het domweg niet zo lekker loopt, van koffieapparaat naar koelkast naar snoep- en choladelade lopen. Dat rondje. Er moet dan van alles gedaan worden, het is urgent en inhoudsvol, maar na de eerste zinnen van een nieuwe mail of een column, schuif ik mijn stoel alweer achteruit en loop ik naar de koelkast.

Koffie heb ik net op, laat ik niet meteen er een tweede – of eerlijker; een derde – achteraan drinken. Je wordt er ook zo flauw van uiteindelijk. Misschien is er iets in de koelkast wat me net dat beetje energie geeft. Je neemt wat, kauwt wat, zoekt nog een chocoladereep, want daarvan wordt gezegd dat het oxytocine ofzo aanmaakt – dat je je gelukkiger voelt, nou dat kan ik wel even gebruiken. Veel helpt het niet, weer maar een paar woorden en eten en drinken als poging het ongemak dat je voelt over iets waar je de vinger niet op kan leggen, te dempen.

Er ís een vorm van honger waarbij eten de oplossing is. Maar er zijn talloze vormen van honger waarbij eten niet werkt, of alleen heel tijdelijk. En zelfs bij echte trek helpt eten ook maar even, de trek keert terug. Niet erg, dan kun je weer eten – aan de andere kant: het is illustratief voor de onderhuidse honger van elk mens. Het verlangen naar vervulling, naar een basis in je leven, naar rust en ruimte en betekenis. En de ene keer is het prangender dan de andere keer – en iedereen heeft andere technieken om ermee om te gaan, vaak in meerdere of mindere mate van zelfdestructie.

Wat huist er onder de honger? Wat voedt de mens zodanig dat het loopje koelkast, chocoladela, koffiezetapparaat onderbroken kan worden? Wat voedt de mens zo dat Rouddy eten en geld optioneel vindt, want hij is al gevoed? Wat is dat? Ik weet niet of ik er de vinger op kan leggen, maar de rabbi pretendeert iets. De man van Nazareth. Hij agendeert de honger – dat is al iets. Hij heeft er weet van, van die van jou en van mij en van hen toen. Dit zegt hij:

Uw vaderen, die het manna gegeten hebben in de woestijn, zijn niettemin gestorven; maar dit brood daalt uit de hemel neer, opdat wie er van eet niet sterft. Ik ben het levende brood dat uit de hemel is neerge­daald. Als iemand van dit brood eet, zal hij leven in eeuwigheid. Het brood dat Ik zal geven, is mijn vlees, ten bate van het leven der wereld.' (Johannes 6)

Wie van de Eeuwige tijdelijke voorziening verwacht in noden van de dag, kan soms even verzadigd worden. Wie hoopt op eten, drinken, een huis, een baan, een plek, een relatie, wat dan ook – die kan even verzadigd worden. Soms is het alsof het van boven gegeven is, als door een wonder. En toch keert dan altijd de honger terug, dat weet iedereen die op wonderlijke of minder wonderlijke wijze kreeg waar hij of zij op hoopte.

In de man van Nazareth en in zijn manier van denken en doen ligt iets verborgen waardoor het verlangen zelf van koers verandert – het niet meer gaat om iets ontvangen, omdat alles je al gegeven is. Bij die rabbi kun je doodgaan zonder te sterven, arm zijn, maar rijker dan wie dan ook, single maar intens verbonden. Hij is niet meer bezig – hoeft niet meer bezig te zijn met wat hij zelf nodig heeft, maar heeft de innerlijke ruimte gevonden om enkel te zien wat de wereld nodig heeft. En die geest stelt hij ter beschikking aan jou en mij. Op de een of andere manier. Dat is de gedachte van de lezing van vandaag.

Tot zover vanochtend. Een hele goede donderdag gewenst – morgen weer een nieuwe popupgedachte en voor nu: vrede, en alle goeds.

Wil weten wat Rikko doet en betrokken raken bij zijn werk? Kijk dan hier. 

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.