Lazarus staat op | Iemand moet het doorbreken

Iemand moet het doorbreken – PopUpGedachte maandag 15 februari 2021

Het halve land heeft spierpijn vanochtend, gok ik zo. Van die blije spierpijn, dat je voelt dat je het weekend hard geschaatst hebt. Van de andere helft heeft een groot deel zo’n vrolijke glimlach ergens in het lijf zitten, van een weekend vol sneeuw en wandelen en prachtige zonovergoten ijstaferelen. Er zijn er ook die balen, met een hekel aan schaatsen en een Valentijnsdag die allemaal relationele trauma’s teweegbrengt.

Vandaag is het maandag, een nieuwe week. Een rustig begin van een nieuwe week, want het is code rood vanwege ijzel, dus we kunnen nog niet echt ergens heen. Komt wel weer.

Op deze ochtend lees ik verder in die oude boeken van de Bijbel. Zo voordat de dag begint, de teksten die vandaag in misvieringen in heel het land, misschien wel heel de wereld, zullen worden voorgedragen. Over moord en doodslag. We zijn nog geen vier hoofdstukken die Bijbel in of we hebben een broedermoord aan onze handen als mensheid. Zo’n lekker mensbeeld dat christendom. Het gaat heel snel downhill. Begon het met vrolijke blote paradijsvierders in hoofdstuk twee, werden het appeldieven in drie en in vier al broedermoordenaars. Het is Kaïn, de oudste, die zijn broer Abel doodslaat. Leefde de mens in dat scheppingsverhaal nog ver boven de streep in het licht, eenmaal daaruit gedonderd, is het ver onder de streep meteen ook stikdonker.

De Eeuwige is echter nog steeds net zo aanwezig als in die tuin. Net als in het gesprekje met Adam en Eva na hun illegale fruitoogst van die zo mythische Boom der Kennis van Goed en Kwaad, gaat de Eeuwige nu ook Kaïn even vragen wat hij in godsnaam in zijn hoofd haalde toen hij besloot zijn broer te doden. We staan voor de eerste moord in de geschiedenis en de Schepper komt praten met zijn mislukkende topcreatie.

‘Waar is Abel, je broer?’ ‘Dat weet ik niet,’ antwoordde Kaïn. ‘Moet ik soms waken over mijn broer?’ 'Wat heb je gedaan?' zei de Heer. ‘Hoor toch hoe het bloed van je broer uit de aarde naar mij schreeuwt.'

Dat doet dus onschuldig vergoten bloed, dat gebeurt er al een mens kapot wordt gemaakt door z’n medemens. Dan wordt er geluidloos geschreeuwd tot in de eeuwige regionen. Het trilt gillend tot in de verste uithoeken om de Eeuwige daar te bereiken. Om die te smeken in te grijpen, te wreken, te veranderen, íets te doen. En de Eeuwige spreekt zich uit tot Kaïn

Daarom: vervloekt ben jij! Ga weg van deze plek, waar de aarde haar mond heeft opengesperd om het bloed van je broer te ontvangen, het bloed dat jij vergoten hebt. Ook al bewerk je het land, het zal je niets meer opbrengen. Dolend en dwalend zul je over de aarde gaan.’ Kaïn zei tegen de Heer: ‘Die straf is te zwaar. U verjaagt mij nu van deze plek en ik mag U niet meer onder ogen komen, en als ik dan dolend en dwalend over de aarde moet gaan, kan iedereen die mij tegenkomt mij doden.’
Maar de Heer beloofde hem: ‘Als iemand jou doodt, zal dat zevenmaal aan hem worden gewroken.’ En Hij merkte Kaïn met een teken, opdat niemand die hem tegenkwam hem zou doodslaan.

Dit is toch wel opmerkelijk. Goed, ik weet niet precies waarom het Kaïn zo beangstigd als hij moet gaan zwerven over de aarde. Blijkbaar is dat een dingetje. Maar dat het verhaal begint met de eerste doodslag, in koelen bloede en eindigt met de Eeuwige die de moordenaar een merkteken geeft ‘zodat niemand hem zou doodslaan’. We staan werkelijk aan het begin van de geschiedenis, in extreme kleuren geschilderd. Met dit patroon:

Kwaad zal er gebeuren. Door mensen om ons heen, door onszelf. Dat is het patroon. En de enige leefbare reactie zal zijn dat iemand anders met de hand over het hart zal moeten strijken. Anders is het snel gedaan met de mens. Dit is het begin van ónze geschiedenis. Het doorbreken van de spiraal van geweld. En die begint niet met het voorkomen van kwaad, blijkbaar hoort dat niet tot de mogelijkheden. Het begint met de reactie op het kwaad dat er gebeurt.

Wat betekent dat voor mij dan? Misschien wel dit: dat we dingen zullen slopen, dingen en mensen. In ons leven. Misschien wel onontkoombaar. Dat anderen om ons heen dat ook zullen doen, zo pijnlijk kan het zijn – maar dat dit niet het einde is, maar vraagt om een reactie waar genade doorheen schemert, op weg naar heling, heelwording, herstel. In hoofdstuk vier van de eerste van de Bijbelse boeken ingezet, 66 boeken later is er nog steeds sprake van dezelfde lijn, anno 2020 eveneens. Ook op maandag 15 februari.

Een hele goede maandag gewenst, een goed begin van je week. Morgen weer een nieuwe popupgedachte en voor vandaag: vrede gewenst, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.