Lazarus staat op | Het verhaal en ik

Het verhaal en ik – PopUpGedachte 6 mei 2020

De piramide van Maslov was nog niet af. Tenminste, dat beweerde hij op z’n sterfbed. Je kent de piramide wel, onderin de eerste levensbehoeften in een brede balk. Eten, drinken, dat soort dingen. Als er in die lichamelijke behoeften voorzien is, gaat de mens nadenken over en behoefte krijgen aan veiligheid en zekerheid, daarna aan sociaal contact, vervolgens aan erkenning en waardering in dat sociaal contact en uiteindelijk, als dat allemaal in meer of mindere mate in het opgroeiende leven van de mens een plek heeft gekregen, dan is er de behoefte aan zelfrealisatie. Op z’n sterfbed, realiseert Maslow zich dat de piramide niet af is, zo gaat het verhaal.

En dan bedoelt hij niet dat de online grappen die rondgaan waarbij aan de eerste levensbehoeften wifi wordt toegevoegd of koffie of wat dan ook de eerste levensbehoefte van een of ander mens zou kunnen zijn, hij zegt dat er iets uitgaat boven zelfrealisatie. Dat de uiteindelijke behoefte van een mens niet zelfrealisatie is. Wie zichzelf realiseert, is alsnog eenzaam. Wat de mens uiteindelijk nodig heeft is zelf-overgave. Overgave aan een verhaal dat groter is dan zichzelf, in wiens dienst het staat.

Dit korte uur aan het begin van de dag maakt dat ik niet uitgebreid onderzoek kan doen naar de werkelijkheid van dit verhaal – misschien is het een mythe die ik nu weer verder de wereld in help – maar ook mythes hebben een functie. Ze proberen de mens iets duidelijk te maken en dat is precies wat dit verhaal doet. Ons vragen welk verhaal we dienen.

Ik kom erop, omdat Jezus van Nazareth de kritiek en de waardering van zijn persoon totaal lijkt los te koppelen van wie hij zelf is. Dat gaat zo vanochtend, volgens een van de evangelie (biografie) schrijvers, Johannes:

“Wie in mij gelooft” zegt JC, “gelooft niet in mij maar in hem die mij gezonden heeft. Wie mij ziet, ziet hem die mij gezonden heeft. Indien iemand mijn woorden hoort zonder ze te onderhouden, dan veroordeel ik hem niet, want ik ben niet gekomen om de wereld te oordelen maar om de wereld te redden. Wie mij verwerpt en mijn woorden niet aanvaardt, heeft reeds iemand die hem veroordeelt.”

Het klinkt allemaal een beetje pijnlijk in de oren van vrije westerlingen. Oordeel, en veroordeling. We hebben daar onze buik aardig vol van, zeker als het gecombineerd is met christelijke religie. Toch gebeurt hier iets boeiend. De man van Nazareth heeft een verhaal dat hij dient – en daardoor kan hij twee dingen – de kritiek en de lof voorbij laten gaan aan zijn ego én de beoordeling van de ander uit handen geven zonder de urgentie van de noodzaak van wat hij te zeggen heeft, te relativeren.

Hoe dichter ik op het verhaal leef dat ik wil dienen, hoe minder kritiek en lof mij raakt. Omdat de kritiek en lof dan niet gaat over hoe ik het doe, maar over de waarden zelf. Wie gastvrijheid of hoopvol leven een slecht of naïef idee vindt, kan op twee manieren kritiek op mij hebben: 1. Dat ik de gastvrijheid of de hoop niet leef. 2. Dat gastvrijheid en hoop slechte raadgevers zijn. Die laatste raakt mij veel minder. Want dan zal de toekomst wel uitwijzen wie er al dan niet gelijk heeft, ik gelóóf nou eenmaal in die waarden. Jij jouw pad, ik het mijne. Kritiek op het feit dat ik de hoop en gastvrijheid zélf niet leef, is veel meer iets wat tot nadenken moet stemmen en me de vraag moet stellen of ik nog wel bezig ben te leven naar Maslovs tweede piramidetop: de zelfovergave.

Er is niet alleen míjn verhaal in het leven. Hoe ik opgroeide, waar ik terecht ben gekomen, wat voor keuzes ik gemaakt ben en tot wie ik geworden ben. Belangrijk verhaal, maar niet het enige. Er is ook een verhaal wat los daarvan bestaat. Het verhaal dat ik besluit te dienen. Een verhaal over overleven, de sterkste zijn, niet verliezen, of juist over kwetsbaarheid en liefhebben, over hoop en gastvrijheid. Over jezelf vinden in verbinding met de ander of juist niet, een verhaal over je naaste liefhebben als jezelf. Of juist een verhaal over zorgen voor jezelf, want als iedereen dat doet, dan komt het heus wel goed met de wereld. Er zijn verschillende verhalen om te dienen, die ook bestaan los van mij. Hoe eerlijker ik ze dien, hoe lichter het oordeel van anderen is. Zowel de lof als de kritiek.

Een nieuwe dag vandaag, en in alle kleine en grote dingen weer de vraag welk verhaal ik dien, bewust en onbewust. Hopelijk steeds een beetje meer bewust.

Zegen vandaag en vrede, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.