Leven alsof het altijd advent is: ontdekken wat God al begon en waar Hij ons nog heen leidt

Maria was waarschijnlijk nog jong toen ze zwanger raakte van Jezus. Haar verloofde Jozef had haar niet zwanger gemaakt, en op het moment dat ze bijna moest bevallen, stond er een verplichte reis op de planning. Jozef en zij moesten naar een andere streek van het land om mee te werken aan een volkstelling van de Romeinse bezetter.

Als we dit zo op een rijtje zetten, is het eigenlijk een grote verrassing dat het kerstfeest de geschiedenis is ingegaan als een feest van vreugde. Die arme Maria en Jozef kregen nogal wat te verduren en moesten over nogal wat hobbels stappen voordat ze blij konden zijn dat baby Jezus werd geboren.

Je moest bijna wel een profeet zijn om blij te zijn met Maria’s zwangerschap. Misschien is dat de reden dat de eerste mens die vreugde toonde om Jezus’ komst, de profeet Johannes de Doper was. Johannes, die op dat moment nog niet eens geboren was. Hij zat in de buik van zijn moeder Elisabet, die tegelijk zwanger was met haar nichtje Maria.

Alsof de heilige Geest tikkertje aan het spelen is

Maria, die zich geen raad wist met haar groeiende buik en alle vragen uit haar sociale omgeving, vluchtte voor drie maanden het bergland in waar Elisabet woonde. Zodra ze aankwam, maakte Johannes de Doper een sprongetje in de baarmoeder. Hij wist als eerste hoe laat het was.

Onhandige omstandigheden

Het is mooi om te zien hoe aanstekelijk die vreugde was, want zodra het embryo in haar schoot opsprong, werd ook Elisabet vervuld van de heilige Geest. Ze riep uit dat Maria de meest gezegende en gelukkige van alle vrouwen was. Dat is nogal wat om te zeggen tegen een ongehuwd meisje dat ongepland zwanger is – en niet van haar eigen partner. Toch gaat het doorgeefspel van de adventsvreugde door, alsof de heilige Geest tikkertje aan het spelen is. Want nu jubelt ook Maria het uit: “Alle geslachten zullen mij voortaan gelukkig prijzen, ja, grote dingen heeft de Machtige voor mij gedaan, heilig is zijn naam” (Lucas 1).

Voor de eerste betrokkenen bij het eerste kerstfeest was de vreugde zeker geen vanzelfsprekendheid. Voordat zij konden juichen, moest er een behoorlijke knop worden omgezet. “Je gaat het pas zien als je het doorhebt”, zei voetballegende Johan Cruijff ooit, en dat geldt ook voor het goede nieuws van Jezus’ geboorte.

• Een nieuw adventsverhaal rond Elisabet: als geloven moeilijk is en het wonder tóch komt

  Een nieuw adventsverhaal rond Elisabet: als geloven moeilijk is en het wonder tóch komt

Wat op het eerste gezicht een opeenstapeling van ongelukkige of op z’n minst onhandige omstandigheden lijkt, is met de kennis van nu een van de mooiste feesten ooit. Voor wie het wil en kan zien, voor wie een profetische blik heeft. Maar hoe leer je die vreugde te zien en mee te maken, ook tijdens advent 2025?

Een schitterende basis

Oude theologen die over het koninkrijk van God nadachten, hadden het soms over de spanning tussen het ‘alreeds’ en het ‘nog niet’. Dat zijn twee aspecten van hetzelfde evangelie. Ze horen bij elkaar, en als mensen moeten we leren vreugde te vinden in die spanning. Ten eerste het ‘alreeds’, een beetje een ouderwetse term om uit te drukken dat het grote plan van God allang is begonnen en in gang is gezet. In de Bijbel vinden heel veel mensen vreugde door terug te kijken. Niet nostalgisch, in de trant van ‘vroeger was alles beter’. Nee, ze kijken terug naar het werk van God dat ooit begon en dat nog steeds doorwerkt.

• Download gratis de nieuwe Visie-app!

  Meer informatie

Er is heel wat te vieren dat ‘alreeds’ is gebeurd. Tijdens de schepping maakte God een prachtig decor voor alles wat leeft om samen met elkaar mooie verhalen te gaan creëren. Toen Jezus werd geboren, kwam God zelf naar deze aarde om naast ons te leven en in onze huid te kruipen. Toen Jezus opstond uit de dood, liet Hij ons zien dat er een opstandingskracht is die sterker is dan alle verval en vernietiging. Toen de heilige Geest werd uitgestort, ontstonden er allerlei nieuwe mogelijkheden en ideeën om met elkaar te gaan leven in geloof, hoop en liefde. De blik van het geloof kijkt soms achterom om te onthouden dat er in het verleden al een schitterende basis voor ons is gelegd.

Profetische visie

En dan heb je natuurlijk ook het ‘nog niet’. Want die perfecte wereld is nog niet aangebroken. Dat betekent niet dat Gods plan is mislukt, dat betekent dat het beste nog moet komen. Een populaire, hoopvolle uitspraak zegt: ‘In het einde is alles goed. Als alles nog niet goed is, is dit nog niet het einde.’ Er is dus van alles om nog naar uit te zien.

• Het verhaal van Maria is allesbehalve romantisch

  Het verhaal van Maria is allesbehalve romantisch

Gelukkig maar voor Maria, in die adventstijd. Want het is één ding om in verwachting te zijn van het kind van God.
Maar als het bleef bij dat (draag)moederschap, was het vooral een heel gedoe voor haar. Juist de profetische visie op de toekomst gaf haar de vreugde die ze nodig had om door te gaan.

Door de hele Bijbel heen loopt een spoor van beloften waarin Gods nieuwe wereld alvast doorschemert. Jesaja zag een nieuwe hemel en een nieuwe aarde voor zich in het Oude Testament. En in het laatste Bijbelboek Openbaring komen die beelden terug. Er staat niet heel veel paradijs in de Bijbel, maar het is elke keer wel net genoeg om ons aan vast te houden. Om te weten dat we er ‘nog niet’ zijn en daar een mooi vooruitzicht in te herkennen. Want dat we er nu nog niet zijn, betekent dat we er ooit nog wel zullen mogen komen. De adventsperiode betekent: vreugdevol onderweg zijn.

Een vreugdevol vooruitzicht

De beste illustratie van zo’n tussentijd is de periode dat Mozes met zijn volk in de woestijn woonde. Veertig jaar duurde die tijd. Nooit werd de spanning tussen ‘alreeds’ en ‘nog niet’ zo duidelijk als in hun verhaal. Mozes en zijn mensen waren namelijk kortgeleden door God bevrijd uit een vreselijke tijd van slavernij in Egypte. Die opluchting voelden ze op dagelijkse basis en was een continue bron van vreugde: geen dwangarbeid meer, geen zweep meer.

En toch waren ze er nog niet. Want ze waren dan wel weg uit Egypte; de woestijn waarin ze nu woonden was ook niet ideaal. Mozes was onderweg naar het Beloofde Land, een vreugdevol vooruitzicht waarmee hij zijn volk op de been hield.

• De les van Marta en Maria uit de Bijbel: op wie lijk jij?

  De les van Marta en Maria uit de Bijbel: op wie lijk jij?

Om die vreugde aan te wakkeren, gaf Mozes zijn volk de opdracht om regelmatig feest te vieren. Ze moesten voor altijd blijven gedenken hoe God hen uit Egypte had bevrijd: de blijdschap over dat wat er in het verleden al goed was gegaan. Over het plan van God dat gelukkig allang in werking was getreden. Daarnaast praatte Mozes voortdurend over het toekomstige leven van het volk in het Beloofde Land, een land waar het fijner zou zijn dan in de woestijn. Een land van melk en honing, zei de profeet. Daar hielden de mensen zich aan vast, terwijl zij – zo goed en zo kwaad als het ging – de ene voet voor de andere zetten, veertig jaar lang dolend door de woestijn.

Zendmasten van vreugde

Want zo gaat het leven nu eenmaal vaak in z’n werk: dat we dapper de ene voet voor de andere zetten in de alledaagse, soms pittige, realiteit. De Amerikaanse theoloog Fleming Rutledge zegt dat ons hele leven eigenlijk een grote adventstijd is. Een tussentijd: God heeft in het verleden al heel veel mooie dingen gedaan en God zal in de toekomst nog heel veel mooie dingen doen.

Dat zijn piketpalen in de tijd voor wie het wil geloven. Zendmasten van vreugde die ons van achteren en van voren aanmoedigen om vol te houden. Om zin te vinden in het bestaan door ons af te stemmen op het hemelse perspectief.

Dat zijn de lessen over vreugde in de adventstijd van 2025. Ten eerste de eerlijke realisatie dat het begrijpelijk is als je die vreugde even niet voelt. Maria en Jozef voelden hem ook niet direct, ze hadden de heilige Geest en engelen nodig om hun ogen te openen. Ten tweede de uitnodiging om terug te kijken op al het goede dat God heeft gedaan, op alles wat er al goed is gegaan.

Ten derde de uitdaging om vooruit te kijken naar alle mooie dingen die er nog gaan komen. Er stapje voor stapje naartoe te gaan leven. Advent en Kerst te gaan vieren, om onszelf te herinneren aan de vreugde die alles zal overheersen. In de hoop dat het aanstekelijk zal werken en wij net zo blij zullen opspringen als Johannes, Elisabet en Maria.