Mama Mirjam: ‘Wat als Livia in de Romeinse tijd was geboren?’

“Hoe heet jij?” De Romeinse soldaat hurkte voor Livia neer. Vol ontzag keek ze naar zijn baard en snor. Ze stak haar handje uit. “Ik ben Livia”, zei ze, en bracht haar vingers naar zijn gezicht.

Zonder aarzeling, met een lach in zijn ogen, liet de soldaat het toe. Baard en snor werden gestreeld. Opnieuw. En opnieuw. Ze moesten wel ontzettend zacht zijn – ik kreeg bijna zin om zelf ook even te voelen, maar hield mijn handen thuis.

“Ik heet Baardmans”, zei hij met een grijns. Zijn Romeinse naam volgde ook nog, maar die was te lastig. Baardmans was makkelijker te onthouden – slechts één letter verschil met de naam van haar juf. We namen afscheid van Baardmans, maar hij vergat haar niet. Telkens als we hem tegenkwamen in het park, begroette hij haar enthousiast: “Hallo, Livia!”

Aan het eind van de middag, in de arena, droeg Baardmans een ander tenue en herkende ze hem niet meer. Zo gaat dat. Je verkleedt je, en bent op slag een ander persoon. De tribunes zaten vol. De zon brandde op ons hoofd en op het zand. Twee vrouwen in linnen jurken zweepten het publiek op en tot mijn verrassing deed Liv fanatiek mee. “Atrox, Atrox!” Ze klapte het ritme mee met haar handen.

Het gevecht dat volgde, werd haar al snel te veel. Met haar handen voor haar oren drukte ze haar hoofdje tegen mijn borst. Toen er bloed aan te pas kwam, kromp ze ineen. Dat ze eigenlijk moest juichen, omdat Atrox aan de winnende hand was, ging compleet aan haar voorbij.

De rollen keerden om en ‘onze’ Atrox verloor, maar dat deed er voor haar niet toe. Toen de poorten opengingen en het publiek het plein op mocht om met de helden op de foto te gaan, had ze maar één vraag. Ze stapte op de mannen af – glimmende, ontblote bovenlijven, de een nog besmeurd met bloed – en keek hen bedenkelijk aan. “Gaat het?” Het was haar ernst. Ze leefde ontzettend mee. De mannen stelden haar gerust, lachten en namen haar tussen hen in voor een foto. “Dag, Livia”, zei Baardmans, die ernaast stond, voor Liv onherkenbaar in zijn andere tenue.

We lieten Rome achter ons. Terug naar het heden. En nu denk ik: wat als Livia toen was geboren, als dochter van een Romeinse soldaat? Had ze dan de naam mogen dragen van de vrouw van keizer Augustus? Had ze de snor en baard van haar vader mogen strelen, of had hij haar uit schaamte verborgen gehouden?

Een beetje research vertelt me het antwoord. Kinderen met een handicap werden in het oude Rome blootgesteld aan de elementen blootgesteld – een nette manier om te zeggen: achtergelaten om te sterven. Zonder medische zorg had Liv haar zesde verjaardag nooit gehaald. Maar los daarvan… het idee van de maakbare mens is dus al eeuwenoud. Wat misten en missen we veel als alleen perfectie telt. Gelukkig zijn er momenten waarop zachtheid wint. Waarop een meisje met een extra chromosoom haar hand mag uitsteken – en zelfs een stoere Romein daar stil van wordt.