Mart is vader van een transgender kind: 'We zagen haar pijn, verdriet en verwarring'

Mart en zijn vrouw zullen de dag nooit vergeten waarop ze, zonder dat dit woord viel, ontdekten: wij zijn de ouders van een transgender kind. "Rond haar 15e – nu tien jaar geleden – begon Evelyn – onze jongste – hier voor het eerst over te praten," vertelt hij. "We dachten altijd: we hebben drie zoons en één dochter. Nu zeggen we: wij hebben twee zoons en twee dochters."

Wat was jouw eerste reactie toen Evelyn dit vertelde?

"Wat ben ik blij dat je ons dit vertelt, en ons in vertrouwen neemt. Mijn tweede reactie was: wat erg dat je ons dit nu pas vertelt, terwijl je er kennelijk al veel langer intens – en in stilte – mee hebt geworsteld…"

Wist je destijds wat ‘transgender’ inhield?

"Ik had geen flauw idee."

Dat lijkt me bizar. Plotseling komt er iets op je pad waarvan je op dat moment alleen maar weet dat je kind met iets buitengewoon heftigs worstelt.

"Dat is ook zo. We voelden en zagen haar pijn, verdriet en verwarring. Tegelijk: als scheikundige ben ik gewend aan nieuwe dingen. En nieuwsgierig. Mijn derde reactie was dan ook: dit betekent een nieuwe ontdekkingstocht. Voor Evelyn, maar ook voor mij en mijn vrouw. En ik dacht ook direct: God vindt hier vast ook iets van… Maar wat?"

Kwam het nieuws voor jullie als de spreekwoordelijke donderslag bij heldere hemel?

"Ja, al waren er wel signalen dat Evelyn niet lekker in haar vel zat. Het liep bijvoorbeeld helemaal niet goed op school. Pas toen ze erover begon te praten, vielen de puzzelstukjes op hun plek."

Vroeg ze al vrij snel of jullie haar voortaan Evelyn wilden noemen?

"Dat kwam later. Eerst gingen we een heel traject in. Naar de huisarts, daarna naar de genderpoli. De diagnose moest nog worden gesteld; daar gaan heel wat onderzoeken en gesprekken aan vooraf."

Levenslang proces

Dat er veel verdeeldheid en verwarring rond dit onderwerp bestaat, zowel in de samenleving als in de kerk, hoeft niemand Mart te vertellen. Zéker als het om geslachtsverandering gaat.

In het EO-programma ‘Bid, bedank, bewonder’ zei je: "Ik vind het oké als jij vindt dat in transitie gaan niet mag."
"Klopt. Ben jij er, op basis van de Bijbel, van overtuigd dat een transgender persoon geen geslachtsverandering zou mogen ondergaan? Dan respecteer ik dat. Zelf geloof ik dat er, Bijbels gezien, wél ruimte voor is. Of je nu in transitie gaat of niet – waarbij je nog onderscheid kunt maken tussen sociale en medische transitie –, het belangrijkste is dat je een schil van mensen om je heen hebt die jou steunen en je helpen bij de keuzes die je daarin maakt. Dat vind ik trouwens wel mooi van de organisatie Bijbels Beraad M/V, die er anders over denkt dan ik: zij staan een pastorale insteek voor bij mensen met genderdysforie."

Gaat of zit Evelyn ook medisch in transitie?

"Ik zie ‘in transitie gaan’ als een levenslang proces. In ieder geval is er bij haar sprake van een sociale transitie, want ze heeft haar naam veranderd. Over het medische aspect wil ik niet in detail treden. Ook daarin heb je overigens allerlei gradaties."

De nood van een kind

Mart moet in dit verband nog iets van het hart. "Soms wordt gesuggereerd dat het een keuze is om te zeggen: 'Ik ben een transgender persoon'. Nou, ik ben nog nooit een transgender persoon tegengekomen die dat zegt. Niemand kiest hiervoor. Ook Evelyn niet. En sommige mensen denken dat in transitie gaan heel makkelijk is. Geloof mij: het is buitengewoon ingewikkeld. Neem alleen al het feit dat je met geweld - verbaal, maar ook fysiek –, discriminatie en uitsluiting te maken krijgt… Dat heeft Evelyn allemaal meegemaakt."

In een ingezonden brief in ‘Visie’ schreef je onlangs: ‘Ik ervaar de nood van een kind met genderdysforie.’ Wat is de kern van die nood?

"Een diepe onvrede met, en bij sommigen zelfs een afschuw van je lichamelijke kenmerken. Want die botsen met de beleving van wie je ten diepste bent."

Is Evelyns nood inmiddels minder heftig?

"Zeker. Alleen al door die sociale transitie. Dat ze erover kon vertellen, gaf haar al zo’n enorme opluchting. Van een heel somber kind werd ze een veel vrolijker en opener kind."

Kwam er een sprankeling in haar ogen die je eerder niet zag?

"Absoluut. Opeens zagen we een kind dat wél levenslust uitstraalde."

Geschenk van God

Mart kerkt zelf al jarenlang in de monumentale Sint-Jan in Gouda, en is actief binnen een gemeente die zich tot de Gereformeerde Bond rekent.

Ik las ergens dat Evelyn, mede door alle negatieve of zelfs vijandige reacties die ze op allerlei plekken heeft ervaren, niet meer gelooft?

Bedachtzaam: "Met de uitspraak dat ‘een kind niet meer gelooft’, kan ik niet zoveel. Want: wat is geloven? Maar ze is in ieder geval niet meer kerkelijk."

Wat is jouw gebed voor Evelyn?

"Dat ze haar weg in dit leven mag vinden. Voor transgender personen is dit vaak een levenslange zoektocht. Of ze op den duur weer iets met God en geloof krijgt, laat ik open. Ik ben zelf van mening dat het geloof mensen goed kan doen. Mijn gebed? Dat het Evelyn in élk opzicht goed mag gaan. ‘Goed’, daar zit voor mij alles in. Wat kan ik als ouder nog meer wensen en bidden dat dat? Elk kind is een geschenk van God. Het is een voorrecht dat je kinderen een tijdlang met je meelopen, en dat ik met hen mee mag lopen. Dit geldt voor al onze kinderen."