‘Naast 'reljongeren' gaan zitten: dat zouden we vaker moeten doen'

“Tygo is een aansprekende persoonlijkheid die past bij wat wij willen: verhalen vertellen over mensen waar een stigma omheen hangt. Dat doet hij door naast hen te gaan zitten in plaats van over ze te praten,” vertelt EO-eindredacteur Herman Wegter. “Eerder maakten we samen al Tygo in de GHB en Tygo in de psychiatrie. De derde serie van deze reeks gaat over jeugdcriminaliteit.”

Geweld door jongeren zien we in het nieuws zijdelings voorbijkomen, maar er zit waarschijnlijk een wereld achter waar we weinig van weten?
“Precies. We horen over de uitwassen en hebben daar al snel een oordeel over, maar in dit programma willen we het hele verhaal vertellen. We gaan in gesprek met mensen uit de omgeving van die jongeren. En we praten met deskundigen over vragen als: waarom lopen steeds meer jongeren met wapens rond?”

We zijn maanden bezig geweest om in contact te komen met jongeren die zich kwetsbaar genoeg durfden opstellen

Machteloosheid

Daarnaast gaat Tygo in gesprek met de jongeren zelf. “We zijn maanden bezig geweest om in contact te komen met jongeren die zich kwetsbaar genoeg durfden opstellen om dit te doen,” vertelt maker Sahar Meradji. “Uiteindelijk kwamen we uit bij twee jongeren, Nick en Germaine. In de serie komen nog veel andere jongeren aan het woord, maar zij zijn de twee mensen met wie Tygo iedere aflevering optrekt. Ze veroverden meteen ons hart met hun openhartigheid en spontaniteit. Tegelijkertijd voel je soms ook afstand als ze het hebben over dingen die ze hebben uitgehaald. Waarom maken ze zulke keuzes? Bij hun verhaal voel je een bepaalde machteloosheid die we in de serie wilden vastleggen.”

Eerst doe ik iets en dan ga ik pas nadenken

Impulsief

Een andere maker van de serie is Thamar Bus. “Nick hebben wij leren kennen als een hele spontane en creatieve jongen,” vertelt ze. “Hij kreeg al jong de diagnoses PDD-NOS en ADHD. Daardoor is hij best impulsief. Zelf zegt hij vaak: ‘Eerst doe ik iets en dan ga ik pas nadenken.’ Op die manier is hij in de problemen terechtgekomen. Al op jonge leeftijd kwam hij in aanraking met jeugdzorg, omdat hij thuis voor problemen zorgde. Hij is nu 18 en moet zelf keuzes gaan maken. Dat is een uitdaging.”

En Germaine is een jongen uit het zuiden van het land. Thamar: “Een sympathieke knul die haarscherp kan reflecteren op wat er in zijn hoofd omgaat en kan analyseren wat er misgaat. In de serie zie je dat de thuissituatie waar hij uitkomt, gebroken is. Dat heeft hem veel pijn gedaan. Hij is erdoor gekwetst en het heeft hem niet geholpen in het maken van de juiste keuzes.”

Het zijn de jongens zelf die de verkeerde keuzes maken. De doorslaggevende factor is of zij echt willen veranderen

Wachtlijsten

“Wat je in de verhalen van Nick en Germaine ook ziet, is het falen van het systeem,” vindt Herman Wegter. “Wachtlijsten zijn lang en er komt pas actie als het probleem heel erg geworden is. En dan staan er meteen zes verschillende hulpverleners op de stoep.”

Er is geen eigenaarschap van het probleem?
“Als je eerder zou ingrijpen, zou je veel ellende kunnen voorkomen. Maar daarmee ben je er niet. Het zijn de jongens zelf die de verkeerde keuzes maken. De doorslaggevende factor is of zij echt willen veranderen.”

De verharding in onze samenleving helpt ook niet

Welke verantwoordelijkheid heeft de samenleving?
“Er is geen warm netwerk om deze jongeren heen. De verharding in onze samenleving helpt ook niet. We zijn eerder geneigd te roepen ‘Opsluiten die gasten!’ dan naast deze mensen te gaan zitten en hen te vragen wat er aan de hand is. Als ik reltrappers zie, is mijn eerste reflex ook dat ik vind dat ze moeten worden opgesloten. Maar in de serie zie je ook iemand die zegt: ‘Ik was een klein boefje, tot ik werd vastgezet. In de gevangenis heb ik de kneepjes van het vak geleerd.’ Daarmee verergeren we dus het probleem.”

“Wat we willen laten zien, is dat je niet zomaar een bepalende factor kan aanwijzen waarom het misgaat,” voegt Thamar daaraan toe. “De thuissituatie, vriendschappen, psychische problematiek: er speelt vaak heel veel en we willen niet meteen een oordeel geven. Tygo gaat letterlijk naast die jongeren zitten. Dat zouden we vaker moeten doen.”

Tekst: Lars Jacobusse