De voorouders van Peggy waren tot slaaf gemaakten in Suriname: ‘Op school kregen we er nauwelijks informatie over’

Peggy is zestien jaar oud wanneer ze tijdens een les maatschappijleer een enorme woede voelt. Het onderwerp: het slavernijverleden van Nederland. “In mijn kindertijd had ik de serie Roots gezien en mijn moeder vertelde dat dit ook in Suriname was gebeurd. Ik kon mij er vanaf dat moment enorm over opwinden hoe slecht die mensen werden behandeld.”

In die les voelt Peggy enorme woede, maar al snel gaat het over een ander onderwerp. “Waar komt deze woede vandaan?” vraagt Peggy zich af. “Mijn moeder las veel boeken over de geschiedenis en zij gaf mij als tip om het boek Wij slaven van Suriname te lezen van Anton de Kom. Dat maakte veel indruk op mij. Soms las ik een passage en werd ik zo geraakt dat ik het boek even moest wegleggen.” Na het lezen kan Peggy haar boosheid beter plaatsen. “Maar er was geen erkenning voor wat er gebeurd is. Op school kregen we er nauwelijks informatie over.”

Van wie stam ik af?

Thuis spreken ze weinig over de familiegeschiedenis van de Bouva’s. Peggy’s vader heeft zich er nooit in verdiept en haar moeder spreekt vaak in het algemeen over haar tot slaaf gemaakte voorouders. Maar wie die voorouders precies waren, hoe ze heetten en wat ze op de plantage deden, blijft één groot vraagteken. Wél weet Peggy de naam van de plantage in Suriname waar haar voorouders leefden: Tout Lui Faut. Ze besluit in 2009 haar zoektocht te beginnen. “Ik voelde de drang om mijn stamboom in kaart te brengen. Het irriteerde mij dat ik de namen van mijn voorouders niet wist.” Na een bijeenkomst van de Stichting Surinaamse Genealogie krijgt ze via het Nationaal Archief in Den Haag een lijst met namen. Allemaal Bouva’s die op die plantage hebben geleefd, maar wie haar stammoeders zijn geweest, weet ze dan nog niet. “Tijdens een vakantie in Suriname heb ik vragen gesteld aan familieleden en toen sprak ik een tante die het wel wist. We stammen allemaal af van Philida.”

Het irriteerde mij dat ik de namen van mijn voorouders niet wist.

De plantage van onze voorouders

In 2018 wordt Peggy, negen jaar na de start van haar eigen zoektocht, benaderd door Maartje Duin. Haar voorouders waren een van de plantagehouders van Tout Lui Faut en wilden meer weten over de Bouva’s. Voormoeder Antonia Elisabeth van der Heim echtgenote van Baron van Lynden was één van de 72 eigenaren van Plantage Tout Lui Faut. Op dat moment weet Peggy veel meer over haar familie, maar er zit nog steeds een gat in haar stamboom. “Ik miste drie generaties en ik kon maar niet uitvogelen wie ertussen zaten.”

Na het overlijden van haar vader in 2014 ziet Peggy in 2018 de kans om de zoektocht weer op te pakken. Dit keer met de hulp van journalist Maartje Duin. “Tot dat moment was er nog nooit een wit persoon geweest die mij naar het slavernijverleden van mijn familie had gevraagd. Het gaf mij een gevoel van erkenning, van: het is niet alleen iets wat zwarte mensen aangaat, witte mensen zijn er ook in geïnteresseerd. Ik was zo nieuwsgierig naar wat haar redenen waren om dit uit te zoeken dat ik mij openstelde voor het contact dat Maartje met mij maakte.” Tijdens hun eerste ontmoeting vormt zich al meteen een mooi gesprek, zo vertelt Peggy. Uiteindelijk duiken ze voor de podcast De plantage van onze voorouders in hun gezamenlijke familiegeschiedenis.

Tekst gaat hieronder verder.

• Aldith Hunkar: ‘Het is goed dat het slavernijverleden steeds meer op ieders netvlies komt’

  Klik hier

Het leven van mijn voorouders

De zoektocht geeft Peggy inzicht en context. “Ik heb zelf kunnen zien en lezen hoe het er op de plantage aan toe ging. Hoe mijn voorouders in Suriname onder slechte omstandigheden hebben geleefd, hoe ze onder erbarmelijke omstandigheden werden vervoerd, hoe de aanwezige hernhutters van de Evangelische Broedergemeente op de plantage Tout Lui Faut mensen wilden bekeren. Het heeft diepe indruk op mij achtergelaten, zeker omdat al die informatie er al die tijd al was, maar ik wist niet waar ik het kon vinden. Het is zo bizar dat er hele lijsten zijn met tot slaaf gemaakten waarop hun naam staat, hun leeftijd, hun ouders, of ze kinderen hadden, welke taak ze hadden op de plantage. Ik dacht echt: jeetje, er is veel meer gedocumenteerd dan ik dacht.”

In Suriname bezocht Peggy ook de plek waar de plantage stond. “Ik vond het heel waardevol om daar hun namen te noemen, om op die plek een gebed uit te spreken dat ik hen altijd waardig zal herdenken.” Ze spreekt over heling en rouwverwerking. “Je kunt het verdriet dat zij hebben geleden en is opgeslagen in de volgende generatie dan een waardige plek geven.”

Je kunt het verdriet dat zij hebben geleden een waardige plek geven.

Intergenerationeel trauma

Toen ik jong was, werd ik er al mee geconfronteerd dat, als je van kleur bent, je automatisch wordt gezien als iemand die minder goed Nederlands praat of minder kan bereiken in het leven. Toen mijn ouders een nieuw huis hadden gekocht en dat aan het schoonmaken waren, kwamen de nieuwe buren even langs. Zij zeiden: ‘Oh, jullie zijn de schoonmakers, zeker.’ Zo werd er altijd gecommuniceerd.” Waar Peggy’s moeder zich vooral op sociaal gebied terugtrekt om confrontaties als deze te vermijden, en haar vader de racistische opmerkingen wegwuift, leert Peggy om het gesprek aan te gaan en assertief te zijn. “Een beetje tot het rebelse toe,” vertelt ze ons.

Door de geschiedenis van haar familie kijkt Peggy anders naar het christelijk geloof. “Ik heb er moeite mee dat er mensen met de Bijbel in hun hand goedkeuring hebben gekregen voor hun daden. Ze hebben passages gebruikt om de slavernij te valideren, dat zij boven andere mensen staan. Ik heb veel respect voor mensen die hun kracht putten uit de geschriften, en er staan basisprincipes in waar ik mij in kan vinden. Maar tegelijkertijd worden heilige geschriften door sommigen nog steeds gebruikt om groepen tegen elkaar op te zetten en zelfs uit te moorden.” Peggy legt daarbij uit dat de tot slaaf gemaakten op de plantages werden gedwongen om afscheid te nemen van hun eigen religie. “Zij moesten afstand doen van alles wat ze kenden, ze verloren hun identiteit.”

Tekst gaat hieronder verder.

• Bianca Groen Gallant strijdt voor erkenning van het slavernijverleden

  Klik hier

Lesmateriaal

Inmiddels geeft Peggy lezingen over het slavernijverleden. Daarbij vindt ze het vooral belangrijk dat docenten tijd en aandacht besteden aan het onderwerp. Het lastige is dat veel lesmateriaal daar niet op ingericht is. Dit weet Peggy ook van haar eigen dochter. “Haar docent kwam naar mij toe met de opmerking dat ze het onderwerp wel graag wilden behandelen in de klas, maar dat er geen materiaal te vinden was. Daarop hebben we besloten dat mijn dochter een spreekbeurt ging houden over slavernij, met daarbij haar eigen familiegeschiedenis als voorbeeld.” Ze hoopt anderen te motiveren om niet alleen informatie te geven, maar ook zelf op onderzoek uit te gaan. “Mijn dochter is nu twaalf en heeft al veel meer meegekregen over het onderwerp dan ik op die leeftijd. Ik neem haar mee naar het archief, het museum, daar ben ik wel heel bewust mee bezig.”

Dat er op de Internationale Dag voor de Afschaffing van de Slavernij aandacht is voor dit onderwerp, is belangrijk. “Maar,” zo stelt Peggy, “het zou fijn zijn als er niet alleen maar aandacht is rond deze datum of rond 1 juli [Keti Koti, red.], maar dat er op verschillende momenten in het jaar ruimte wordt gemaakt voor dit thema.”

• Meer weten over de familiegeschiedenis van Peggy?

  Luister de podcast ‘De plantage van onze voorouders’ van NPO Luister hier.

  Meer weten over de familiegeschiedenis van Peggy?