Dit is wat je kinderen werkelijk van je nodig hebben

Ooit stuitte Yvonne op het verhaal van een jonge man – destijds zelf aanstaand vader – die twintig opa’s dezelfde vraag stelde: “Wat zou je, terugkijkend op je leven, anders hebben willen doen?” Allemaal gaven ze in essentie hetzelfde antwoord: “Ik zou willen dat ik meer tijd met mijn kinderen had doorgebracht.”

Een goede balans

“Veel vaders worstelen tegenwoordig met het vinden van een goede balans tussen werk en gezin”, vertelt Yvonne. “Dan is dit een heel waardevol, gerijpt inzicht om te onthouden. Plus: hoe wil je dat je kinderen later terugkijken op jou als vader? Wat vind je dan belangrijk?”

Wat je als vader laat zien, vooral dát nemen kinderen mee in hun rugzak

Je hoort vaak dat je ‘je eigen vader in je rugzak meeneemt’. Schuilt er waarheid in dat beeld?

“Opgroeiend in een gezin, leer je van je vader en van je moeder. En natuurlijk van je eventuele broertjes en zusjes. Dus je neemt beide ouders mee in je rugzak. Want dat zijn je voorbeelden geweest: je gaat je onwillekeurig aan hen spiegelen. Dat hoor ik terug van jonge vrouwen die op kamers wonen of net getrouwd zijn: ze reflecteren op hun opvoeding, denken terug aan wat fijn én minder fijn was. Altijd komt ook de vader in beeld. Hij gaf veel complimenten, of juist nooit. Hij zei dat roddelen niet mag, maar roddelde zelf. Wat je als vader laat zien, vooral dát nemen kinderen mee in hun rugzak."

Hier geldt dus: doe wat je zegt?

“Precies. Anders heeft het een tegengesteld effect. Dat hoor ik ook terug in mijn praktijk, hoe dit doorwerkt op kinderen. Vergeet niet: door de bank genomen, zijn zij enorm loyaal naar hun ouders. Maar het geldt voor elke vader en moeder: al doen we alles met de beste bedoelingen, we maken fouten. We vormen onze kinderen, maar zijn niet perfect. God is de enige perfecte vader. Wanneer mensen hierin worstelen met hun verleden, ga ik met hen terug naar de Bron. God de Vader geeft ons de bevestiging die we nodig hebben, om wie we zijn. Want Hij heeft ons gewild. En we mogen fouten maken bij Hem. Hij vergeeft ons. Altijd.”

Het beeld van God als ‘de perfecte Vader’ kan zowel helpend als moeilijk zijn voor wie worstelt met problematische vaderervaringen.

“Zeker. Het kan inderdaad zo zijn dat je geen gezond vaderbeeld hebt. Bijvoorbeeld omdat er sprake was van misbruik, emotionele verwaarlozing of een enorme strengheid. Dan kan het ongelofelijk moeilijk zijn God als liefdevolle Vader te zien. Pas zei iemand tegen me dat deze persoon het lied van ‘als een kind bij de Vader op schoot’ gewoonweg niet kon zingen: juist dát beeld riep vreselijke herinneringen op.”

Lieve vader

“Zelf had ik gelukkig een ontzettend lieve vader. Dus ik zie God niet als een strenge of beangstigende vader. Tegelijk betekende dit dat ik juist weer moest leren dat er wel degelijk regels en grenzen zijn; richtlijnen om echte veiligheid te kunnen bieden. Prachtig als jouw aardse vader iets van de hemelse Vader weerspiegelt. Maar dit is helaas allesbehalve vanzelfsprekend. Gelukkig is er ook dan een weg van herstel mogelijk, door en in Hem.”

Hoe kunnen je als vader het geloof doorgeven zonder het je kind op te dringen?

“De sleutel is: voorleven. Met je daden laten zien wie Jezus voor jou is, wie God de Vader voor jou is. Dat betekent: zorgdragen voor je kinderen, persoonlijk met hen zijn. En bijvoorbeeld niet alleen vóór hen bidden, maar ook – een op een – mét hen. En gewoon hardop zeggen: ‘Joh, wat kan ik voor je doen? Hoe gaat het met je? Hoe zit het met je vrienden?’ En zeg sorry als dit nodig is. Dienend leiden, dat is vooral heel belangrijk. Een vader kan een stevige basis onder het leven van zijn kind leggen door hem of haar echt te zien, en oprechte aandacht te geven.”

En als dat fundament ontbreekt?

“Dan kun je je als kind onzeker gaan voelen. Of je gaat – als dochter – juist afstand nemen van mannen. Een meisje dat ik begeleidde, dacht aanvankelijk dat ze op vrouwen viel. Dat veranderde toen de relatie met haar vader herstelde, en daarmee haar beeld van mannen wijzigde. Natuurlijk moeten we daar voorzichtig over spreken, ieder verhaal is uniek. Maar het laat wel zien hoe diep een vader-kindrelatie kan doorwerken.”

‘Helemaal anders’

Een prangende vraag die veel vaders zullen herkennen: waarom is het zo moeilijk om bepaalde patronen die je bij de ouders zag te doorbreken als je zelf gaat opvoeden?
Yvonne: “Als kind ben je in principe altijd loyaal naar je ouders. Dus je neemt automatisch veel van hen over. Ook als je je voorneemt dat je het zelf ‘helemaal anders’ gaat doen, val je vaak terug in precies dezelfde patronen. Die zijn inderdaad lastig te doorbreken. Omdat je daarmee het oude, vertrouwde – wat je gewend bent – moet loslaten. En wij mensen zitten zo in elkaar dat we dat moeilijk vinden.”

Waar je vandaan komt

“Pas gaf ik een workshop bij een huwelijksconferentie”, vervolgt ze. “We stonden stil bij de vraag: ‘Wat nemen jullie als man en vrouw mee uit jullie ouderlijk nest? Welke dingen wil je absoluut níét meenemen in je eigen huwelijk? En welke wél?’ Omdat je verschillende gezinnen van herkomst hebt, zie je vaak dat wat bij de ene partner normaal is, bij de ander niet vanzelfsprekend is. Je moet het dus samen zélf gaan vormgeven, door bewust te zijn van je eigen rugzak. Terugkijken op waar je vandaan komt, is daarbij cruciaal. Ontwikkel je geen eigen visie, dan verval je heel snel in wat je van huis uit gewend bent.”

Hoe kun je als vader tegenover je kinderen je eigen fouten erkennen zonder in een schuldgevoel te blijven hangen?

“Het Bijbelse principe van vergeving is hierbij enorm behulpzaam. Spreek het naar elkaar toe uit wat er fout is gegaan, en vraag concreet om vergeving. Breng het met z’n tweeën in gebed bij God, en laat het daarna ook echt bij Hem. Daarin ligt de heling. Anders loop je inderdaad het risico dat je in een schuldgevoel blijft hangen, of in zelfverwijt, of zelfmedelijden. Als Gods licht eroverheen valt, dan geldt: eens vergeven, blijft vergeven. Zover het oosten verwijderd is van het westen, zoals Psalm 103 zegt, zover doet Hij onze zonden weg.”

Verandert je rol als vader in de verschillende levensfasen van je kind?

“Ja. Je zou het een drietrapsraket kunnen noemen. In de jonge jaren ben je primair verzorger. Daarna, pakweg vanaf de basisschoolleeftijd, ben je vooral opvoeder en begeleider. Vanaf de tienertijd en daarna ben je vooral coachend aanwezig en blijf je beschikbaar als vader.”

Wat is volgens jou het allerbelangrijkste dat vaders hun kinderen kunnen meegeven?

“De liefde voor God, uiteraard. En: onvoorwaardelijke liefde van hun kant. Want dat zie ik in mijn praktijk het meest misgaan. Het is ontzettend belangrijk dat jij je als kind onvoorwaardelijk geliefd voelt door je vader: wat je ook doet of gedaan hebt, welke keuzes je ook maakt qua studiekeuze, relatie, sport en dat soort dingen. Dat je voelt, door zijn houding, dat je helemaal mag worden zoals God jou heeft bedoeld. En misschien past dat soms niet helemaal in het plaatje dat híj voor je heeft. Maar dat is het mooiste wat je als vader een kind kunt geven.”

En als dingen in jouw vaderogen niet door de beugel kunnen?

“Dan mag je dat aangeven, en verkeerd gedrag mag je blijven corrigeren. Maar laat vóór alles merken dat jij je kind alsnog liefhebt.”

Wat zou jij elke vader op het hart willen drukken?

“Heb je kinderen onvoorwaardelijk lief. Ik moet hierbij denken aan een briefje dat altijd bij de oma van mijn man op de wc hing: ‘Het beste wat je als vader voor je kinderen kunt doen, is hun moeder liefhebben.’ Sfeer in huis is superbelangrijk voor kinderen. Zeker als ze jonger zijn, maar eigenlijk altijd zeggen ze in feite tegen je: zie mij, investeer in mij, geloof in mij – ik heb je nodig. Dus niet per se: werk heel hard voor mij, of verdien veel geld voor mij. Maar heb mij lief, zonder voorwaarden. Plus: hou van mijn moeder.”

Super loyaal

Je hoeft het als ouder niet ‘perfect’ te doen, benadrukt Yvonne. “Er kunnen dingen zijn waarvan je eerlijk moet zeggen: ‘Hiermee heb ik mijn kind pijn gedaan; hier heb ik een rotgevoel over.’ Vooral vaders zijn er goed in om dat dan maar voor zich te houden. Maar spreek het alsjeblieft uit, erken het naar je kind toe. Want dat is niet alleen helend voor hem of haar, óók voor jezelf. Vraag het af en toe gewoon eens: ‘Heb ik dingen verkeerd gedaan?’ Kinderen zijn enorm vergevingsgezind. Je hoeft echt niet bang te zijn voor gezichtsverlies. Dit werkt juist enorm verbindend.”

Dus als je je eigen kwetsbaarheid laat zien, geeft dat een kind uiteindelijk kracht?

“Absoluut! Kinderen kunnen je afwijzen omdat je te hard bent. Maar ze zullen je nooit afwijzen omdat je te kwetsbaar bent – integendeel.”