7x signalen van geweld tegen vrouwen – en wat je ertegen kunt doen

Bij welke signalen moeten je nekharen overeind gaan staan, en hoe pak je het vervolgens aan? We zetten hieronder zeven signalen op een rij.

1. Lovebombing

“Je merkt dat het vaak heel subtiel begint”, vertelt Judith Kuypers ons. “Eerst lijkt hij de ideale partner. Hij is lief, romantisch, neemt je mee naar de meest luxe plekken, trakteert je op grote cadeaus.” Daarna gaat het vaak snel. “Snel samenwonen, trouwen, een gezamenlijke bankrekening.” Maar dat het in rap tempo gaat, hoeft volgens Judith niet altijd iets negatiefs te betekenen. Wel moedigt ze aan om alert te zijn als je dit ziet gebeuren bij bijvoorbeeld je vriendin. “Het is vaak zorgelijk als dit gepaard gaat met dat je elkaar steeds minder vaak ziet.”

2. Controle

Een ander signaal van geweld tegen vrouwen is dwingende controle. “Een partner wil constant weten waar je bent, met wie je bent en hij controleert dit ook.” Dit kun je als omstander opmerken aan bijvoorbeeld de vele berichtjes die hij stuurt als je bijvoorbeeld één-op-één met je vriendin, collega of buurvrouw bent.

3. Jaloezie

Controle gaat hand in hand met jaloezie. Een teken van een ongezonde relatie is als een partner overmatig jaloers is en daarmee controle uitoefent op met wie je bent of mag zijn. Dit kun je als omstander merken omdat jouw vriendin niet meer met bepaalde personen mag omgaan of alleen met degene mag afspreken als hij er zelf erbij is.

Tekst gaat hieronder verder.

• Froukje en Clarinda werden jarenlang geschopt en geslagen door hun partner

  Klik hier

4. Isolatie

Een ander duidelijk signaal van huiselijk geweld is isolatie. Sprak je je vriendin eerst elke dag, maar belt zij je nu nooit meer terug? Dan kan dat een teken zijn. “Hij probeert je steeds meer voor zichzelf te hebben. Je gaat onder druk van zijn partner daardoor minder snel naar vrienden en familie. Het is in zo’n situatie belangrijk dat je niet oordeelt, ander kan een vriendin zich nog verder terugtrekken.”

Hierbij is het volgens Judith extra belangrijk dat je als omstander het contact blijft opzoeken, hoe vaak je ook wordt afgewezen. “Blijf appen en bellen als je een vermoeden hebt dat het niet goed gaat. Stuur bijvoorbeeld een berichtje met: ik maak me zorgen, zullen we weer eens een rondje wandelen?” Had je eerst gezamenlijke hobby’s zoals een bepaalde sportles of naaiclub? Probeer daar elkaar weer te ontmoeten. Op zulke momenten is er dan ruimte om ernaar te vragen, dat gaat via de telefoon waar de controlerende partner bovenop zit bijna niet.

5. Denigrerende opmerkingen

“Kleineren, beledigen, voor schut zetten in het bijzijn van anderen.” Dat zijn volgens Judith allemaal signalen die kunnen duiden op geweld tegen vrouwen. Maar denk ook aan chantage, manipulatie en negeren.

6. Schrikachtige reactie

“Schrikt je vriendin, collega of buurvrouw door het gedrag of een uitspraak van haar partner, dan kun je je gaan afvragen wat er dan gebeurt.” Houdt bij intimidatie een vinger aan de pols.

7. Zichtbare verwondingen

“Geweld tegen vrouwen kan zich ook uiten in fysieke verwondingen zoals bijvoorbeeld blauwe plekken.”

Tekst gaat hieronder verder.

• Vermoord omdat je vrouw bent: ‘Hij kon het niet verkroppen dat zij doorging met haar leven’

  Klik hier

Spreek je zorgen uit

Stel je herkent als omstander een of meerdere van deze signalen bij iemand die je (goed) kent, wat doe je dan? Judith: “Wij roepen op: probeer met degene te praten zónder oordeel. Spreek je zorgen uit. Bijvoorbeeld: ik maak mij zorgen omdat je schrikachtig reageert als je met hem bent.” Daarnaast roept Judith op om naast degene te blijven staan. “Vrouwen vinden het moeilijk om toe te geven dat zoiets speelt. Soms heb je wel een tweede, derde, tot vierde gesprek nodig met iemand voordat ze het toegeeft. Sluit als omstander aan op dat tempo.” Blijf er dus naar vragen, ook al krijg je niet meteen antwoord. “Blijf laten merken dat je er voor iemand bent.”

Melding maken bij Veilig Thuis

Na zo’n gesprek kun je er samen met het slachtoffer voor kiezen om een melding te maken bij Veilig Thuis. Maar er is volgens Judith nog een tussenstap die makkelijker is om te zetten. “Je kunt ons eerst op ons platform anoniem om advies vragen. Dit kun je in je eentje doen omdat je je echt zorgen maakt, of je kunt het samen met het slachtoffer doen. Dit kan al een voorzichtige eerste stap zijn”, duidt Judith.

Stel je maakt als omstander uiteindelijk een melding bij Veilig Thuis, wat gebeurt er dan? “We gaan eerst zorgvuldig beoordelen wat de situatie is. Wat is er nodig om het slachtoffer naar een veilige plek te krijgen? Er wordt zorgvuldig gekeken naar de aanpak omdat we weten dat het verlaten van een partner juist een gevaarlijk moment kan zijn. Veilig Thuis probeert met het slachtoffer een plan op te stellen: waar kun je terecht en waar kun je veilig heen?” 

Blijf laten merken dat je er voor iemand bent.

“Bij ‘normaal’ huiselijk geweld gaan we met beide partijen open in gesprek, maar bij intieme terreur is dat anders. We proberen dan eerst het verhaal scherp te krijgen, garanderen de veiligheid van het slachtoffer en pas zetten we – in goed overleg – een volgende stap.” Eén verhaal is Judith erg bijgebleven. “Zij zei: ‘Iets waarvan jullie denken dat veilig is voor mij, is juist onveilig.’ Voor haar was uit de relatie stappen helemaal niet veilig, ze wist niet wat er ging gebeuren met haarzelf, haar familie en kinderen. Voor haar gevoel was het veiliger om te blijven in de situatie waar ze in zat, omdat die voorspelbaar was. Het duurt soms wel tien tot twintig gesprekken totdat we bij een vrouw doordringen hoe gevaarlijk haar situatie is.” 

Waarom is het zo lastig om hulp te vragen als je zelf te maken hebt met huiselijk geweld?

“Sommige vrouwen denken dat het wel meevalt. Zij maken het dan minder erg dan het is. Soms hebben ze ook medelijden met de pleger, want ‘hij heeft het zo zwaar.’ Ze denken vaak dat het hun schuld is, dat wordt hen ook aangepraat door de pleger”, duidt Judith. Hij zegt bijvoorbeeld dat dit komt omdat de vrouw niet goed luistert. “Vaak speelt er ook angst mee voor verdere escalatie en meer geweld.” Vrouwen houden dan liever hun mond. “Sterke vrouwen schamen zich omdat het hen overkomt, want hoe gaan anderen dan naar hen kijken? En afhankelijkheid kan ook meespelen.” Denk hierbij bijvoorbeeld aan financiële afhankelijkheid. 

Sterke vrouwen schamen zich omdat het hen overkomt, want hoe gaan anderen dan naar hen kijken?

Wat kun je als ouder doen om geweld tegen vrouwen te voorkomen?

“Blijf hierover in gesprek gaan met jongeren. Wanneer is een relatie gezond? Wanneer is er sprake van liefde? Het is ontzettend belangrijk om dit als ouder te bespreken.” En daarmee bedoelt Judith niet alleen meisjes. “Spreek ook jullie zonen aan. Ik heb vier zonen en ga hierover met hen in gesprek. ‘Wat doe je als jullie dit meemaken?’ ‘Wat als een van jullie vrienden dit doet?’’ Spreek je hem dan daarop aan?’”

Volgens Judith is één ding in ieder geval duidelijk: “Er is maar één schuldige en dat is de pleger. Je kunt er natuurlijk voor zorgen dat meisjes en jonge vrouwen weerbaarder worden, maar de verantwoordelijkheid voor dit probleem kan echt niet bij de meisjes en vrouwen liggen.”