Terug naar de Bijbel: wat betekent sola scriptura?

1. Hoe gebruik ik deze term op een verjaardag?

“Volgens mij staat nergens in de Bijbel dat je een cadeautje moet meenemen, en je weet het: sola scriptura!”

2. Wat betekent het?

Het is Latijn voor ‘alleen de Schrift’: een van de kernideeën van de Reformatie. Die beweging wilde de Rooms-Katholieke Kerk in de zestiende eeuw vernieuwen. Hun ideeën zijn samen te vatten in drie sola’s: sola gratia, sola fide en sola scriptura: alleen genade, alleen geloof en alleen de Schrift. Want, zeiden de Reformatoren, je leert God kennen door de Bijbel, en alles wat de kerk er in alle eeuwen bij bedacht heeft (‘de traditie’) is niet bepalend. Dus: terug naar de Bijbel, en dan de hele Bijbel (dus niet een enkele tekst).

3. Wie heeft het bedacht en wanneer?

Hij heeft het nooit letterlijk zo opgeschreven, maar het idee komt van kerkhervormer en ex-monnik Maarten Luther. Hij ontdekte rond 1510 in de Bijbel dat God je vrijspreekt door geloof alléén (en niet door ‘goede werken’) – daar heb je de drie sola’s. Dat raakte hem zo dat hij een vernieuwingsstrijd begon in de Rooms-Katholieke Kerk. Die strijd leidde uiteindelijk tot de Reformatie, waar zijn ideeën werden samengevat in die drie sola’s. Overigens zijn er door de eeuwen heen voortdurend bewegingen terug naar de Bijbel geweest, bijvoorbeeld de Waldenzen in de twaalfde eeuw of de beweging van John Wycliff in de veertiende eeuw.

Ook mensen met vreemde ideeën beroepen zich op de Bijbel

4. Wat heb ik eraan om dit te geloven?

In het beste geval voorkomt het dat je meegesleept wordt door allemaal rare ideeën die je niet in de Bijbel terugvindt. Het kan eenzijdigheid voorkomen. Maar, zoals een oud spreekwoord zegt, ‘Elke ketter heeft zijn letter’: ook mensen met vreemde ideeën beroepen zich op de Bijbel. Daarom gaat ‘sola scriptura’ ook over het meenemen van de héle Bijbel (in het Latijn: ‘Tota scriptura’).

5. Heb je een inspirerend citaat hierover voor me?

Eentje van Luther zelf: “Sommigen hebben geloof zonder Woord, dat geldt niet; anderen hebben Woord zonder geloof, dat helpt niet. Daarom: Woord en geloof zijn aan elkaar verbonden, zoals God en mens in Christus één persoon zijn.”