Waarom is God een man?
Een zij kan toch ook prima?
‘Ik ben spiritueel erg op zoek, en het christendom spreekt me het meest aan. Maar waarom is God daar een man? Waarom nou weer een hij? Waarom geen het? Of een zij? Dat kan toch ook prima?’ Reinier Sonneveld reageert op deze vraag van een lezer van EO Geloven.
Ik herken je ongemak wel, en kan je vertellen dat veel christenen dat hebben - trouwens ook veel Joden en moslims. Er zijn dan ook wel boeken verschenen, die verder best traditioneel zijn, maar waarin God heel anders wordt gesteld: als een zwarte vrouw bijvoorbeeld.
Mijn korte reactie zou zijn: God is geen man. God is gewoon God, en is uiteindelijk met niets te vergelijken en totaal uniek.
God wordt ook met een rots vergeleken, maar ís geen rots, hij lijkt alleen in bepaalde opzichten op een rots. Net zo min is hij een brullende berin, een oneerlijke rechter of een dronken krijger - waarmee de Bijbel hem ook vergelijkt. Of een barende vrouw - dat staat er ook.
De enige reden dat God met van alles wordt vergeleken, is precies omdat hij onvergelijkbaar is. Als je tenminste íets over hem (of zij of het) wilt zeggen, moet je het doen met wat je wel kent.
Het lijkt wel wat op iemand die wat wil uitleggen over het getal oneindig. Dat bestaat nu eenmaal en daarover nadenken kan heel nuttig en inspirerend zijn - net als bij God. Maar vind er eens woorden voor. Je komt toch snel met beelden als een spiraal, of een cirkel, of een Möbius-ring.
Ingewikkelder
Toch zit het ingewikkelder natuurlijk. De vraag is vooral, denk ik, waarom deze onvergelijkbare God dan toch zo vaak met mannen vergeleken wordt, veel meer dan met vrouwen, en heel zelden een ‘zij’ is in de Bijbel.
Dat heeft natuurlijk alles te maken met de specifieke cultuur waarin deze Bijbel is ontstaan. Daarin hadden mannen relatief veel macht - in het publieke leven althans, net zoals in alle culturen tot nog toe.
Thuis lijken vrouwen vaak ‘de broek aan’ te hebben
Thuis lijken vrouwen vaak ‘de broek aan’ te hebben, maar in bijna alle geschiedenisboeken spelen de verhalen zich vooral buitenshuis af. Welnu, als je in zo’n cultuur iets over de Allermachtigste wilt zeggen, liggen mannelijke vergelijkingen nu eenmaal het meest voor de hand. Dat zou nog steeds zo zijn: ook in onze cultuur worden verreweg de meeste hoge functies door mannen bekleed.
Toch zijn er allerlei redenen om wat meer vrouwelijke vergelijkingen met God te maken. Je zou kunnen zeggen dat God bijvoorbeeld sinds Jezus zachtaardiger is geworden, en dat kun je als ‘vrouwelijker’ zien. Ook kun je het als een soort correctie doen: om een andere kant van God te benadrukken die lange tijd minder aandacht heeft gehad. Of omdat je misschien vervelende ervaringen met mannen hebt gehad en dit je beeld van God besmet. Ik denk dat je deze vrijheid hebt en mag gebruiken.
Om wat te speculeren: ik geloof dat de aarde later veel meer zal voelen als ons thuis en dat God heel dichtbij ons zal wonen - wat meer als een klassieke moeder dan als een klassieke vader. Misschien gaan we later op de nieuwe aarde ook wel meer vrouwelijke beelden voor God gebruiken. Hij zal nog steeds een Mysterie voor ons zijn, maar hij zal ons wellicht meer doen denken aan onze moeder dan onze vader, en dan zal dat gepaster voelen.
Lees ook deze blogs van Reinier Sonneveld:
Geschreven door
Reinier Sonneveld
