Zangeres Michelle David: 'Borstkanker hoeft niet het einde te zijn’

Stralend. Een beter woord is er niet te vinden voor Michelle David (57). Of ze nu op het podium soul en gospel zingt of in een tot café omgebouwde kerk een interview houdt, ze is hartelijk, bewegelijk en open. Veel stiltes vallen er niet in het gesprek dat zo’n tweeënhalf uur duurt. In het Engels, want dat is voor de geboren Amerikaanse de taal van haar hart. Soms gooit ze er een Nederlandse frase tussendoor en nog iets vaker barst ze uit in een schaterlach.

Tweede kans

Haar energie is nog beter zichtbaar als ze op het podium staat. Fysiek is ze niet groot, maar met haar krachtige stem en ontembare pit trekt ze alle aandacht naar zich toe. Bijvoorbeeld als ze het lied ‘Second chance’ zingt: “Als ik de kans had het allemaal over te doen, zou ik niets anders doen. Als ik een tweede kans kreeg om het leven ten volle te leven, de schoonheid van het land te zien, om te helpen en te doen wat ik kan doen… Dank U voor deze tweede kans. Dank U voor mijn leven.”

Dat zijn geen holle woorden. Michelle kreeg in 2019 de diagnose borstkanker. “Waar ik van houd in het Nederlandse zorgsysteem: de brieven bleven maar komen. Laat je testen, laat je testen. Ik voelde me kerngezond, maar ben toch maar gegaan. En wat ben ik dankbaar dat ik dat gedaan heb.” Maar, besloot ze: “Ik mag kanker hebben, de kanker heeft mij niet. Dus toen ze het ziekenhuis binnenliep, vroeg ze de artsen: “Overleef ik het vandaag?” Jawel, antwoordden zij. “En morgen?” Ook, dachten ze. Michelle: “Oké, dan maak ik me daar niet druk om. Want niemand, zelfs de kanker niet, kan me van mijn vreugde beroven. En mijn vreugde is optreden.”

Prachtige jurk

Dus trad ze op, zonder dat iemand buiten haar gezin wist dat ze kanker had. “Zat ik daar te lachen en te zingen, terwijl ik onder mijn prachtige jurk ingesnoerd in verband zat. Ik kwam net uit een operatie en had enorme pijn. Maar ik kreeg zo’n levensenergie van het optreden. Natuurlijk ben ik ongelooflijk gesteund door mijn vrienden en familie, maar als de muziek er niet was, weet ik niet hoe ik hieruit gekomen was.”

De moeilijke momenten waren die waarop er geen muziek was. Als het ’s avonds of ’s nachts stil was in huis, vloog de ziekte haar aan. “Ik herinner me een droom waarin een geliefde die overleden was, me wenkte. ‘Geen denken aan,’ zei ik, ‘ik ben dol op je, maar mij krijg je niet mee!’ Ik werd schreeuwend wakker. Mijn man hield me stevig vast en zei: ‘Het komt goed, het komt goed.’ Ik wist één ding zeker: mij krijgen ze niet. O, nee. Dus ik ken de angst, zeker, en ik ga dat niet bagatelliseren, maar ik koos voor de vreugde. Daar leef ik bij.”

Videoclip

“Als ik naar het ziekenhuis ging, zag ik eruit alsof ik een videoclip moest schieten. Haar, make-up, mooie kleren: het hele plaatje. Dan kwam ik bij mijn dokter en kletsten we eerst een tijdje over koetjes en kalfjes. Ik houd zo veel van die man.”

Ze neemt een slokje van haar spa rood. “Kort na mijn operatie… oké, nu moet ik huilen. Ik ga huilen.” Een korte stilte. “Nou ja, kort na mijn operatie stond ik na een concert van ons bij de verkoopstand achter in de zaal. Toen zag ik mijn dokter naar me toe komen. We gaven elkaar een knuffel en moesten allebei huilen. Ik stelde hem voor aan de bandleden, die zeiden: bedankt voor het redden van Michelle, en toen zei mijn dokter: ‘Nu ik je heb zien optreden, begrijp ik eindelijk wie je bent.’ Hij had gelijk. Op het podium zie je wie ik ben.”

Waarmee ze wil zeggen: de vrolijkheid is geen masker. “Al ben ik in het echte leven misschien wat gereserveerder. Maar de energie, de liefde voor het leven en de vreugde zijn echt.

Natuurlijk wil ik niemand voorschrijven hoe hij of zij moet reageren. Dat zou bizar zijn. Dit is hoe ik ermee omging, anderen gaan hun eigen weg. Maar ik zou het mooi vinden als we een andere toon rondom kanker kunnen aanslaan. Alleen al als je de afdeling in het ziekenhuis binnenloopt… alsof er een deken overheen ligt. Er hing een poster van een stralende vrouw aan de muur, maar zij was de enige. En ik dan, hahaha. Iedereen is er zo stilletjes over, niemand durft erover te beginnen en om me heen liep iedereen op z’n tenen. Nou, bij mij hoef je niet timide te zijn. Ik heb het erover met een lach. Nu, maar toen ook al. Ik ben een levende getuige: borstkanker hoeft niet het einde te zijn. Laat er geen misverstand over bestaan: er zijn mensen aan gestorven, en dat is verdrietig. Echt volledig verdrietig. Wil ik het zelf nog een keer meemaken? God verhoede het. Maar het heeft me iets gegeven wat ik nooit kwijt zou willen raken: een tweede kans.”

Champagne

Als ze iets van die vreugde over kan brengen, is haar missie geslaagd. “Wat mij betreft kunnen mensen het noemen hoe ze het willen – noem het liefde, noem het leven – maar voor mij is het God. Een leven zonder Hem kan ik me niet voorstellen. Ik krijg weleens de vraag waarom ik het zo vaak over Hem heb. Dat is zoiets als iemand vragen waarom hij of zij drinkt. Zonder drinken overleef je niet! Ik overleef het niet zonder Hem, een ander leven heb ik nooit gekend.”

Dus zingt ze over haar geloof. Zelden in de kerk, vaker in clubs, op podia en op alle grote festivals van Nederland. “Mensen vinden het fantastisch. Voor de goede orde: ik ben geen heilige! Ik hou van de Heer, maar net zo goed van feesten en champagne, ben gek op dansen en als je rotzooit met mij of mijn geliefden, heb je een kwade aan mij. Dus als ík Gods liefde kan uitdragen, kan iedereen het. En ik hoop dat mensen denken: wat is toch die liefde waar ze het over heeft? Wie is die God? Er zijn nogal wat atheïsten naar me toe gekomen die zeiden: als ik jou zie optreden, is het lastig atheïst te blijven. Dan antwoord ik: ‘God zegene je’ en lachen we samen heel hard.”

Wondermooi

Op de vraag of ze bekeringsdrang heeft, trekt ze een vies gezicht. “Ik wil dat mensen naar mijn concerten komen en even diep kunnen ademhalen. Even genieten van een positieve energie.” Grinnikend: “Ik ga de jongens van de band niet ontslaan omdat ze niet religieus zijn.” Zelf benoemt de band het brengen van ‘liefde, eenheid en saamhorigheid’ als zijn missie. Dat stopt niet als het concert over is. “Ik moedig mensen aan om na afloop nog even langs te komen bij de tafel met merchandise. Kom naar me toe, ik wil je knuffelen, een zoen geven. En omdat ik op het podium eerlijk ben, durven mensen dat ook tegen mij te zijn. Als ik vertel dat ik kanker heb gehad, vertellen zij hun verhaal tegen mij. Zo help ik ze. Zij kunnen hun verhaal kwijt. Dat zijn soms heel heftige verhalen. Als ik naar huis rijd, voel ik het gewicht soms op mijn schouders. Maar ik heb Iemand bij wie ik het kwijt kan. Als ik het aan God vertel, kan ik het daar laten. Dan zeg ik: ‘In Jezus’ naam, neem deze last van me.’ Hoe wondermooi is het dat anderen hun verhaal bij mij kwijt kunnen, en dat ik het bij Hem achterlaat?”

Ze wenkt naar de bediening. “Mag ik de menukaart? Wil jij ook wat, schat?” 
Als ze haar keus heeft gemaakt: “Een vriend zei ooit: geloof is toch gewoon een stel krukken voor mensen die niet zelf kunnen lopen? Ik heb ooit mijn enkel gebroken en baby, wat is het dan fijn om krukken te hebben. Dat was fantastisch. Zo is het ook fantastisch om iemand te hebben bij wie je terechtkunt. Niks mis mee.”

IJsjes

Twee jaar geleden veranderde de band waar ze frontvrouw van is zijn naam van Michelle David & The Gospel Sessions naar Michelle David & The True Tones. Dat heeft niets te maken met minder evangelie, lacht Michelle. “Er waren twee redenen. Allereerst klinkt ‘sessions’ alsof het een project is. Na acht jaar kun je dat niet meer zeggen. En ten tweede maken we niet alleen gospelmuziek. Er zijn steeds meer stijlen bij gekomen: soul, afrobeat, calypso.” Al die jaren werkt ze met dezelfde muzikanten samen. “Vrijwel altijd komen zij met de muziek en schrijf ik er teksten op. Die komen altijd voort uit mijn persoonlijke leven.” Ze schaterlacht: “Ik ben nu zo gelukkig, dat ik me soms afvraag of ik wel aan materiaal voor liedjes kan komen. Mijn leven is te mooi om tot kunst te verwerken!”

Want je hoort haar ervaringen terug in de muziek. Het verdriet om het verlies van haar moeder stempelde de plaat Volume 3, die in 2018 uitkwam. “Ik was zo ontzettend verdrietig en het lukte me niet dat van me af te schudden. Eerst dacht ik dat niemand mijn verdriet wilde horen. Maar het tegenovergestelde gebeurde: mensen vonden juist herkenning en vreugde. De concerten die volgden, waren prachtig.”

Het album daarop – toepasselijk Volume 4 genoemd – kwam uit na de diagnose. “En het is de vrolijkste plaat van allemaal geworden. Misschien zelfs wel de meest vreugdevolle ervaring van mijn leven. Het gekke is: iedere keer als iemand me vraagt: ‘Had jij kanker?’ begin ik te stralen. Dat is toch volslagen idioot? Maar het was een prachtige periode. Ik had pijn, de behandelingen waren heftig, maar ik vond vreugde. Je hoort het bijvoorbeeld in dat liedje ‘Second chance’. Ik herinner me dat ik in het ziekenhuis bijkwam na de operatie. Het eerste wat in me opkwam, was de gedachte: ‘Ik leef!’ En dat schreeuwde ik ook uit: ‘Ik leef! En ik heb mijn stem nog!’ Het werd warempel een feestje in die kamer: iemand deelde ijsjes uit. Het was alsof ik een tweede leven had gekregen. Sindsdien voelt het zo. Als ik blij ben, ben ik dubbel blij. Als ik boos ben, ben ik dubbel boos. Want zolang er leven in dit lichaam zit, leef ik met volle teugen.”

Hamsterrad

Na ruim twee decennia in Nederland voelt Michelle zich er thuis. “Maar een stukje in me blijft altijd een New Yorkse. Noem mij maar een zwarte Amerikaanse Nederlandse vrouw. Ik ben het beste van beide werelden.” Met beide handen maakt ze praatgebaren: “Waar ik nooit aan zal wennen, is het gepraat tijdens concerten. De Dutch disease noemen ze dat. Waarom ga je naar een concert als je alleen maar bij wilt kletsen? Je mist zo ontzettend veel! O, en de strakke gezichten. Tijdens het concert denk ik soms: geniet je er wel van? Jullie kijken zo serieus.” Stralend: “Maar dan krijg ik na afloop zo veel liefde van het publiek. Blijkt dat ze toch volop hebben genoten! Dan moet ik ze wel weer knuffelen.”

Nog zoiets: de Nederlandse nuchterheid. “Nederlanders doen vaak een beetje moeilijk over grote dromen of uitbundig leven.” Guitig zegt ze in het Nederlands: “Doe maar normaal.” Terug in het Engels: “Come on! Ik wil streven naar het mooiere, het grotere! Doe mij maar iets beters dan een hamsterrad, waarin alles hetzelfde is. O, wat raak ik dan verveeld. Geef me iets nieuws. Ik wil bewegen. Er bestaat niet zoiets als ‘te groot dromen’.”

Ze neemt genietend een hap van de oer-Hollandse, vegetarische kroket die net gebracht is. “Hoe ouder ik word, hoe meer ik durf te dromen. Vroeger was ik nog weleens onzeker, maar nu omhels ik helemaal hoe ik ben. Dat merk ik op het podium. Ik durf er helemaal voor te gaan en schrik niet meer van een rauw randje of een nootje dat ernaast zit. En dat geldt ook voor de toekomst. De mogelijkheden zijn eindeloos. Radio maken bijvoorbeeld, dat zou weer leuk zijn. Ik heb het een tijdje gedaan en mis het. Ik ben zo benieuwd wat God voor me in petto heeft.”