'Jip en Janneke kan echt niet meer'

Ik heb er altijd met veel plezier uit voorgelezen. Mijn jongste kinderen luisteren er graag naar. En het klopt: de verhalen zijn niet echt ‘woke’. Naast de stereotiepe rolverdeling van man en vrouw gaat het over vergeten beroepen (de voddenman, de venter met de paardenkar), het kolenhok, een donkergetinte pop die ‘het negerpopje’ wordt genoemd en de alomtegenwoordige tabak: er wordt wat afgerookt in Jip en Janneke.

Mijn kinderen hebben er geen last van. Het blijven tijdloze kleine avonturen van twee kinderen. Daarnaast heb ik nog een andere reden om pro Jip en Janneke te zijn: de broodnuchtere pedagogiek. Hippe pedagogische handboeken zien kinderen tegenwoordig als minivolwassenen die kunnen reflecteren op hun gedrag. Ze kunnen hun behoeften formuleren, ook al uiten ze dat soms raar (bijvoorbeeld door op de grond te gaan liggen schreeuwen in de supermarkt). Gevolg is dat ouders tegenwoordig als amateur-psychologen reflectiegesprekken aangaan met hun kinderen: “Maar kun je aangeven wat je behoefte precies is?” Of: “Hoe komt het dat jij dat jongetje hebt omgeduwd? Wat wilde je daarmee zeggen?” Of: “O, heb je geslagen! Daar hadden we samen in de creasessie afspraken over gekleid!”

Kansloze missies die hopeloos ontsporen, want kinderen zijn kinderen: totaal ontoerekeningsvatbaar. En zeker kleintjes hebben redenen die de rede niet kent, laat staan dat ze die helder kunnen formuleren. Ik vind het ontwapenend eerlijk dat Jip en Janneke bijna in elk verhaal ruzie krijgen – inclusief fysiek geweld – en dat moeder daar inhoudelijk nooit op ingaat. Ze overziet de situatie (“kijk kijk, een dokter en een moeder die een kind uit elkaar trekken”) en leidt de kinderen vervolgens af (“je krijgt een kop chocola en een koekje”), of geeft een consequentie (“geen ruzie meer, anders wordt de winkel gesloten”).

Klaar! Geen reflectie op gedrag of zoeken naar diepere behoeften. Gewoon kinderen kinderen laten zijn met al hun grilligheid. Niet te serieus nemen. Deze wijze nuchterheid is hard nodig in een wereld waarin elk incident met een kind ontaardt in een lange gesprekssessie. Voorlezen dus! Desnoods alleen aan de ouders.