'Joodse mensen voelen zich nergens thuis'

“Mijn vader (92) is zwaar getraumatiseerd door de oorlog. Zijn ouders hadden een slagerij in Amsterdam en zijn tijdens een razzia opgepakt. Hij vluchtte samen met zijn twee zussen naar zolder en heeft zich daar schuilgehouden tot de razzia achter de rug was. Zijn zussen en hij werden vervolgens op verschillende onderduikadressen ondergebracht. Pas na de oorlog hoorde hij dat zijn ouders waren omgekomen in vernietigingskamp Sobibor.

Mijn vader kwam bij een christelijk gezin in Maastricht terecht en kwam op deze manier in aanraking met het christelijk geloof. Helaas was hij in Maastricht ook niet veilig, want de Duitsers waren hem op het spoor en hij wist ternauwernood te ontkomen door zich urenlang te verstoppen tussen grote vaten van een fabriekje achter het huis. Deze gebeurtenis is erg traumatiserend voor hem geweest.” 

Er was niks meer over van de Joodse gemeenschap van voor de oorlog

“Na de oorlog is mijn vader naar Amsterdam teruggekeerd, waar hij werd herenigd met zijn zussen. Omdat zijn ouders waren gestorven, ging hij bij zijn zussen wonen. Er was niks meer over van de Joodse gemeenschap en het leven van voor de oorlog, maar gelukkig werd mijn vader liefdevol opgevangen door een warme christelijke gemeenschap in Amsterdam. Het lukte mijn vader echter niet om de trauma`s uit de oorlogsjaren achter zich te laten en hij is nooit meer de oude geworden.

Mijn moeder is een zorgende vrouw; zij heeft mijn vader altijd erg afgeschermd. Ze zei tegen ons: ‘Laat je vader maar met rust en vraag hem maar niks, als je wat wilt weten dan kom je naar mij toe.’ Hierdoor heb ik mijn vader nooit echt leren kennen. Het gekke is dat we qua karakter heel erg op elkaar lijken. We hebben een enorm diepe gevoelsband, maar we kunnen elkaar niet bereiken. We zijn allebei net een hogedrukpan; ik kan al twintig jaar niet meer huilen en daar heb ik veel pijnklachten door. Ik heb allerlei therapieën gevolgd, maar dat heeft niet veel opgeleverd. Mijn vader heeft precies hetzelfde, hij heeft nooit over zijn gevoelens kunnen praten en zwijgt in alle toonaarden over wat er vroeger is gebeurd.” 

Het Joodse volk voelt erg vertrouwd voor mij

“Ik loop al jaren met identiteitsvragen rond. Het voelt alsof ik nergens bij hoor. Alleen als ik in Israël ben, voel ik mij op een onverklaarbare manier thuis. Ik ben helemaal niet opgevoed met de Joodse gebruiken en weet ook niet of ik mezelf wel een Jodin mag noemen, omdat de Joodse lijn alleen via mijn vader loopt, maar het Joodse volk voelt erg vertrouwd voor mij.

Ik ben een aantal keer naar een lezing van rabbijn Lody van de Kamp geweest, en als ik die man hoor praten is het net alsof ik thuiskom. Het woordgebruik en de humor van deze man klinkt mij zo bekend in de oren, heel wonderlijk.”

In de kerk wordt nooit over het Joodse volk gesproken

“Ik ben de laatste jaren veel bezig met mijn Joodse achtergrond. Helaas is dit iets wat weinig mensen begrijpen en waarin ik me erg alleen voel staan. In de kerkelijke gemeenschap waarvan ik lid ben, wordt weinig over het Joodse volk gesproken of voor het Joodse volk gebeden. Toen hier vragen over werden gesteld aan de synode, werd het volgende antwoord gegeven: ‘Er is geen bijzondere relatie tussen de kerk en Israël. Het Joodse volk is voorwerp van zending, net zoals bijvoorbeeld de volken van India of Zuid-Afrika.’ Ik vond dit zo`n trieste redenering, dat ik besloot om toe te treden tot het bestuur van de commissie Yachad.  

Yachad betekent ‘samen’ en vertolkt het gevoel dat Joden en christenen samen zijn opgenomen in Gods heilsplan voor de wereld. Christus kwam voort uit het Joodse volk, waardoor dit volk een bijzondere plaats inneemt in Gods heilsplan. Yachad geeft ondersteuning aan Messias belijdende Joden voor evangelieverkondiging onder Joden. Tegelijk betrekt Yachad de achterban van de kerkelijke gemeenschap waartoe ik behoor bij haar activiteiten, om die bewust te maken van de relatie met het Joodse volk.”

Ik voel me ontheemd en nergens echt thuis

“Ik ben twaalf jaar depressief geweest en heb veel verschillende soorten therapie gehad. Twee therapeuten hebben afzonderlijk van elkaar het volgende gezegd: ‘Joodse mensen voelen zich nergens thuis.’ In eerste instantie was ik boos om deze uitspraak, maar ik moet toegeven dat ze gelijk hebben. Ik voel me ontheemd en nergens echt thuis. Ik ben op zoek naar verbinding, maar ben me ervan bewust dat ik mezelf altijd meeneem. Als ik bijvoorbeeld van kerk zou veranderen is het niet gezegd dat ik me ergens anders prettiger zou voelen.

Door het verhaal van mijn vader te delen en te vertellen over de zoektocht naar mijn identiteit, hoop ik in onze kerk meer aandacht te krijgen voor het Joodse volk. Ik hoop dat kerkelijke gemeenschappen gaan beseffen welke rol het Joodse volk in de geschiedenis heeft gespeeld en dat dit volk Gods verbondsvolk is. Als dat besef er is, kunnen we ons richten op de verspreiding van het evangelie onder het Joodse volk en zal er misschien ook meer begrip komen voor mensen die, binnen de kerkelijke gemeenschap waaraan zij verbonden zijn, een Joodse identiteit hebben.”

Ik vind het bijzonder fijn om met iemand te kunnen praten die met dezelfde gevoelens worstelt. Dit geeft mij de erkenning dat ik geen uitzondering ben en dat er meer mensen met Joodse wortels zijn die datzelfde ontheemde gevoel hebben. Waarschijnlijk zal ik dit gevoel, net als mijn vader, mijn hele leven mee moeten dragen, maar ik mag gelukkig weten dat ik me ooit werkelijk thuis zal mogen voelen bij Christus!”

*Sara is een pseudoniem

Lees ook: Hanneke dook onder op twaalf verschillende adressen