Aan de slag met 'het kind in jezelf'

Het klinkt vaag: het kind in jezelf. Toch is het in de psychologie een veelgebruikte term om aan te geven dat je last kunt hebben van gevoelens uit het verleden. Die gevoelens kunnen een rol spelen in het hier en nu. Maar hoe werkt dat?

Volwassen persoonlijkheid
Om uit te leggen wat het principe van ‘het kind in jezelf’ precies is, pakt psycholoog Michelle van Dusseldorp een schaal met waxinelichtjes. “Stel je deze schaal voor als je volwassen persoonlijkheid. De waxinelichtjes die op de schaal staan, zijn alle rollen die je vervult. Je rol als echtgenoot, moeder, dochter, vriendin, werknemer, enzovoort. Al die rollen zijn geïntegreerd in je volwassen persoonlijkheid en je kunt makkelijk schakelen. Je kunt kiezen wanneer je echtgenoot bent, werknemer of vriendin. In al die rollen die je hebt, ben je automatisch jezelf.”

Maar, legt Michelle uit, er kunnen momenten zijn waarop je je ineens heel verdrietig, buitengesloten, boos of machteloos voelt. Een paar uur later vraag je je af waarom je zo overdreven reageerde. Michelle: “Dát is wat ze noemen het kind in jezelf.” Ze pakt een waxinelichtje van de schaal en plaatst het ernaast. Ze legt uit: “Het is deel van jezelf, alleen niet helemaal geïntegreerd met de rest. Dus de term ‘het kind in jezelf’ is een metafoor voor gevoelens en belevingen van vroeger die niet helemaal verwerkt of geïntegreerd zijn in de volwassen persoonlijkheid.”

Michelle benadrukt dat het gaat om situaties waarin je niet weet waarom je zo heftig reageert. “Natuurlijk kun je ook gewoon boos of verdrietig zijn en heel goed weten waarom. Dan is het geïntegreerd en heeft het niets te maken met het kind in jezelf. Maar als je er last van hebt, als je wordt belemmerd in je vermogen om lief te hebben, om te geven, om bij God te komen, om je echtgenoot lief te hebben, noem maar op, dan is het goed om op zoek te gaan naar een manier om dit aan te pakken.”

Begrip voor jezelf
Wat kun je doen als je ontdekt dat je ergens heel overdreven op reageerde? Michelle raadt aan om jezelf een paar vragen te stellen. Zoals: wanneer heb ik dit eerder gevoeld, wat past bij deze situatie? “Vaak kom je dan uit bij een herinnering of een situatie waar dat gevoel bij hoort, waardoor je gaat begrijpen waarom je zo heftig reageerde. Je ontdekt bijvoorbeeld dat je in je kindertijd een keer bent afgewezen.”

“Dat kan altijd gebeuren in het leven, maar als dat op jonge leeftijd gebeurt, heb je nog niet de handvatten om zo’n afwijzing een plek te geven. Wanneer dat onverwerkt blijft zitten, kan het gevolg zijn dat je het later nog steeds moeilijk vindt met afwijzing om te gaan. Als je ontdekt waaróm je dat moeilijk vindt, ga je begrip krijgen voor jezelf en kun je met mildheid naar jezelf kijken. Want je weet: ‘Dit is mijn blauwe plek, ik ben daar extra gevoelig.’ De volgende keer dat je op die plek wordt geraakt, kun je eerlijk tegen jezelf, de ander én tegen God zeggen: ‘Oei, dat doet zeer, want ik ben gevoelig op dat gebied. Kunnen we het daar over hebben?’ Als je dat doet, ga je die gevoelens langzaamaan integreren in jezelf. Dus dat waxinelichtje dat eerst buiten de schaal stond, komt dan terug ín de schaal.”

Worden als een kind
Maakt iedereen dit soort momenten mee? Volgens Michelle wel. “Ook ik heb er soms last van, terwijl ik psychologisch gezien precies weet hoe het werkt. Het is niet raar als je hiermee worstelt. Sterker nog: ik geloof dat het een proces van heiliging is, van groei en ontwikkeling. God vraagt je onverdeelde hart en dit is een proces waarin je heel wordt. Het mooie is, dat je dit proces samen met God mag aangaan, om ook tegenover Hem eerlijk en transparant te worden.”

Michelle benoemt nóg iets wat de zoektocht naar het kind in jezelf kan opleveren. “Jezus zegt: ‘Als je het Koninkrijk van God wilt binnengaan, moet je worden als een kind.’ Blijkbaar is de connectie met God afhankelijk van een kinderlijke beleving van vertrouwen en ontvankelijkheid. Als je geen toegang hebt tot die beleving, benader je God heel rationeel en denk je prestatiegericht. ‘Ik moet het wel goed doen, anders…’

Maar dat is niet het Koninkrijk van God binnengaan, dan blijf je op een afstand. Je moet leren dat kinderlijke vertrouwen en die kinderlijke afhankelijkheid te integreren in je volwassen leven, zodat je bij God de Vader kunt zijn. Mis je dat vertrouwen omdat er teveel pijn zit? Durf dan die pijn onder ogen te zien en langzaam dat vertrouwen terug te krijgen. Pas dan kun je geloven als een kind.”

Michelle van Dusseldorp is psychologe en integratief therapeute. Ze is tevens oprichter van Groundwork, een organisatie die christenen wil toerusten tot innerlijke groei en geestelijke rijpheid.

Tekst: Mirjam Hollebrandse