De vader van Alie (88) zat in het verzet

De vader van Alie Gjaltema (88) zat in het verzet. Hij hielp Joden en neergeschoten piloten aan onderdak. Toen Alie tien jaar was, hielp ze voor het eerst mee. “Ik liep samen met een Jodin via afgelegen paadjes naar een schuilplaats.”

“Nadat ik een paar illegale krantjes had rondgebracht, meldde ik mij in Marum bij een woning. Daar vroeg een man naar een wachtwoord – dat ik ben vergeten – en vervolgens nam hij me mee naar een verscholen ruimte in het huis. Hij stelde mij voor aan mijn ‘nieuwe tante’. Tante Riek was Joods en ik schat rond de veertig jaar. Vanuit Amsterdam was ze met de tram en trein naar Marum gevlucht in de hoop daar een schuilplaats te vinden. Dit was bij ons thuis.”

Verboden nieuwszender

“Via afgelegen paadjes liepen we naar mijn ouderlijk huis in De Wilp. Maar na een aantal maanden werd tante Riek ziek. Ik verpleegde haar samen met mijn moeder. Toen het echter steeds slechter ging, moest ze naar het Diaconessenhuis in Groningen. Daar overleed ze.

Als ik mijn ogen sluit, zie ik haar gezicht nog zo voor me. Tante Riek was een zachte en lieve vrouw. Het is maar goed dat ze het moment waarop de Duitsers ons huis binnenvielen, niet heeft meegemaakt. We luisterden namelijk stiekem naar de verboden nieuwszender Radio Oranje. Iemand had mijn vader verraden en vervolgens is de illegale radio ontdekt. De Duitsers namen hem gevangen en brachten hem naar Lager Schwarzer Weg: een strafkamp voor politieke gevangenen. Er brak een moeilijke tijd aan.”

Noodslachting

“We hadden weinig eten, maar God zorgde voor ons. Na de oogst mochten we van de boeren bieten rapen en we plukten restjes schapenvacht van het prikkeldraad. Daar spon moeder wol mee.

Vader leerde ons: ‘Niet ik ben belangrijk, ik ben maar een klein radertje.

En de dorpsslager wist dat vader gevangenzat en gaf ons vlees van de noodslachting: dat was goedkoop vlees, omdat het van dieren kwam die wat mankeerden. Deze fijne slager liet mij met een paar zakken vlees via de achteringang naar buiten gaan.”

Kauwgom

“Aan het eind van de oorlog ontkwam moeder er niet aan om ons spinnewiel te ruilen tegen een zak tarwe. Ik weet nog dat ik een handje vol tarwe in mijn mond deed en er flink op kauwde, want dan werd het kauwgom. En godzijdank kwam vader weer thuis. We waren zo blij, want we konden hem niet missen. Vader leerde ons: ‘Niet ik ben belangrijk, ik ben maar een klein radertje.’ Hij wilde altijd mensen helpen, zijn geloof was groot. En tot mijn grote verrassing kreeg ik een paar jaar geleden het spinnewiel weer terug. Het staat nu bij mij in de kamer, en als je goed kijkt, zie je nog kleine restjes wol uit de oorlogsjaren.”

Alie is één van de ‘laatste getuigen’ van de Tweede Wereldoorlog. De redactie van EO-Visie maakte een boek waarin vijftien ouderen vertellen over de oorlog die hun leven stempelde. Het boek ligt nu in de winkels en is hier verkrijgbaar.

Beeld: Nienke van Denderen
Styling en visagie: Joselien Hoogendam

Lees ook: Tijdens de hongerwinter kwam de moeder van Marjorie Bosselaar-van Stappen (81) tot geloof.