Almatine Leene: ‘Preken was mijn ultieme droom’

Het was de avond van haar achtste verjaardag. Samen met haar twee jaar jongere broertjes stond ze te springen op de bank, toen een tante het verdrietige nieuws kwam brengen: mama is gestorven. Veel meer dan dat herinnert Almatine (1984) zich er niet van. “Het was zo bizar, we gingen gewoon door met springen.”

Eigen preekjes

Als ze terugdenkt aan het geloof van thuis, komen onherroepelijk de diensten in de vrijgemaakte kerk van Lelystad naar boven. Zondagse kleren – “altijd een jurkje of een rokje, ik mocht echt geen broek aan” – en een koffertje vol boekjes, een bijbel en een schrijfboekje. “Ik schreef mee met de preek, maakte er toen al mijn eigen preekjes van.” Wijzend naar de enorme boekenkast in haar studeerkamer: “Die schrijfboekjes heb ik zelfs nog.” Op vakantie naar Frankrijk gingen de cassettebandjes mee en luisterde het gezin ’s middags in het bos naar een vrijgemaakte dienst. “Maar we bezochten ’s ochtends ook een rooms-katholieke kerk. Dus er was ruimte om verder te kijken dan onze eigen kerkmuren.”

Ik was er nog lang niet van overtuigd dat ik dominee mocht worden

Kerkje spelen

Thuis speelde Almatine regelmatig kerkje. Niet omdat ze toen al predikant wilde worden, want dat was in haar kerkverband geen optie. “Ook later, toen ik allang geen kerkje meer speelde, was er geen haar op mijn hoofd die daar ooit over nadacht.” Tot ze zich op haar 16e door God geroepen wist om theologie te gaan studeren. Terwijl ze al ingeschreven stond voor een studie economie, hoorde ze tot twee keer toe een stem die haar duidelijk maakte dat het theologie moest worden. “Ik was er nog lang niet van overtuigd dat ik dominee mocht worden. Maar ik dacht: als God me roept, weet Hij wel wat ik ermee moet gaan doen.”

Ultieme droom

Met een havodiploma op zak was de keuze voor theologie geen logische, maar via wat omwegen studeerde ze uiteindelijk in 2008 cum laude af aan de universiteit van Stellenbosch, Zuid-Afrika. Ze werd docent, al wist ze: dit is niet mijn eerste roeping. “Preken was mijn ultieme droom.” Almatine studeerde verder en promoveerde in 2013 op de positie van de vrouw in de kerk. “Pas op mijn 27e was ik eruit dat ik volgens de Bijbel predikant mág zijn.” Al duurde het nog tot 2017 voor de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt het predikantschap openstelden voor vrouwen. “Lange tijd was mijn gebed dat de ambten zouden opengaan voor vrouwen. Nu is mijn gebed dat mensen samen met mij blij kunnen zijn dat de ambten voor vrouwen open zijn. En dat ze dat niet zien als verlies, maar als winst. Omdat nu nóg meer mensen fulltime in dienst van Gods koninkrijk mogen werken.”

Groetjes aan mama

De dag voor haar moeder stierf, kreeg Almatine een cadeau van haar. Een bijbel, met voorin een paar persoonlijke woorden. Een speciaal geschenk, waar ze met warme herinneringen aan terugdenkt. Het sterven van haar moeder betekende een verdieping van Almatines prille geloof. “Hoe jong ik ook was, ik ervoer hoe mensen om mij heen voor mij baden. Mensen uit de kerk stonden voor ons klaar en gingen bijvoorbeeld kleding met mij kopen. Ik weet nog dat de dominee langskwam en mij een beeldje gaf van een hand met een baby’tje erin. Dat zette ik naast mijn bed. Regelmatig nam ik het in mijn hand en koesterde het. Tegelijkertijd dacht ik, als goed gereformeerd meisje: dit is een beeldje, eigenlijk mag dat niet. Ik vond het rooms-katholiek. Als ik ’s avonds tot God bad, stuurde ik de groetjes aan mama. Ik kan me geen geloofsgesprekken met mijn moeder herinneren; misschien deed je dat in die tijd ook minder. Maar mijn vader heeft ons als kinderen altijd verteld dat mama heel goed wist waar ze naartoe ging en dat dit haar veel rust gaf.”

Het was voor mij een teken dat God aan mij dacht

Veel vragen

“Natuurlijk had ik in mijn tienertijd veel vragen over God en het lijden. Maar dat bracht mij niet verder van God af, het zorgde er juist voor dat ik me erin ging verdiepen. Ik las er boeken over, zoals De tranen van God van Joni Eareckson-Tada. Dat raakte mij enorm. Ik voelde me in die tijd heel alleen. Toch wist ik diep vanbinnen dat God er voor mij was en dat Hij mij hoorde. De wetenschap dat Hij mijn tranen zag, betekende veel voor me. En ik dacht: er is één iemand die mij bij al deze vragen verder kan helpen en dat is God. Dat stond buiten kijf. Natuurlijk had ik mijn twijfels: bestaat Hij eigenlijk wel? Die vraag komt nóg weleens voorbij. Tegelijkertijd weet ik zeker dat Hij bestaat.”

Het was extra verdrietig dat je moeder op jouw verjaardag stierf.
“Ja, al heb ik dat altijd gezien als een teken dat niets per ongeluk of bij toeval gebeurt. Mijn moeder had borstkanker en ik weet zéker dat ze er alles aan gedaan heeft wat in haar macht lag om niet op mijn verjaardag te sterven. Maar het is wel gebeurd. Gek genoeg voelde ik me daardoor extra gezien door God. Het was voor mij een teken dat God aan mij dacht. Ik heb mijn verjaardag ook nooit als iets negatiefs gezien. Ik kreeg ieder jaar twee bossen bloemen, één voor mij en één voor mijn moeders graf. Vreugde en verdriet hoorden bij elkaar.”

‘Het kan zo afgelopen zijn’

Even later: “Door het overlijden van mijn moeder leef ik heel erg met het besef dat morgen je laatste dag kan zijn. Het leven is niet vanzelfsprekend, het kan zo afgelopen zijn. Daarom probeer ik alles uit het leven te halen wat erin zit. Mensen bestempelen mij vaak als gedreven. Dat komt daarvandaan.”

Ben je zelf bang voor de dood?
“Ik heb veel over de dood nagedacht, ook als kind en als tiener. Aan de ene kant ben ik er bang voor, omdat ik weet dat het leven dan voorbij is. Dat vind ik een gekke gedachte. Aan de andere kant ben ik er nieuwsgierig naar. Ik ben er ook wel klaar voor, heb niet het gevoel dat ik nog heel veel zou moeten doen of willen. Maar mijn gebed is dat mijn kinderen niet hoeven meemaken wat ik heb meegemaakt.”

​​​​​​​Goede stereotoren

Bij Almatine thuis werd vroeger veel gezongen. Ze herinnert zich nog de groene en blauwe E&R-bundels. ‘Ik bouw op U’ en ‘Zoek eerst het koninkrijk van God’ waren favoriet. “En Elly en Rikkert luisterden we helemaal plat. Een lied waar ik nog steeds graag naar luister, is ‘Jezus leeft in eeuwigheid’. Dat draaide mijn vader na mijn moeders overlijden vaak. Midden in de nacht. Keihard. Ik werd daar weleens wakker van. Als er nu iemand in mijn omgeving overlijdt, zet ik bijna altijd als eerste dat lied aan. Zo krachtig vind ik het. Mijn vader had een goede stereotoren, met grote boxen. Goede schoenen en een bed waren belangrijk, maar een goede muziekinstallatie hoorde zeker in dat rijtje thuis. Muziek is dan ook echt onderdeel van mijn leven. Ik zou niet zonder kunnen. Heerlijk om geestelijke liederen te spelen op de piano. Daar word ik enorm door gevoed. Misschien bijna nog meer dan wanneer ik een stuk uit de Bijbel lees.”

Wat vind je belangrijk om aan je kinderen door te geven als het gaat om geloven?
“Wat ik ze graag wil meegeven, is dat God er altijd voor hen is en dat ze altijd bij Hem terechtkunnen. Ze zijn niet alleen. En ik vind het belangrijk om elke avond te benoemen waar we dankbaar voor zijn. Waar ik moeite mee heb, is met het voorlezen van bepaalde Bijbelverhalen. David en Goliat, de ark van Noach… Je kunt kinderen die theologie nog niet allemaal meegeven, maar ik wil ze ook niet nu al confronteren met al dat geweld. Ik laat ze op tv niet naar geweld kijken, maar ondertussen krijgen ze het met de Bijbelverhalen wel mee. Dat ervaar ik als een dilemma.” 

Mijn zoon van 6 snapte het beter dan ik

Vastgeroeste theologie

Almatine leert ook veel van haar kinderen. Door de manier waarop ze bidden, en nadenken over God en geloven. Zo confronteerde een van haar zoons haar nog niet zo lang geleden met een oude, vastgeroeste theologie. Ze vertelt: “De oudste twee zaten samen in bad, ik was bezig in de kamer ernaast. Op een gegeven moment hoorde ik de oudste tegen zijn broertje zeggen: ‘Gideon, wil jij nu bij Jezus zijn?’ Ik schrok en dacht: straks duwt hij zijn broertje onder water en verdrinkt hij! Ik stond op het punt in te grijpen, maar omdat het even stil bleef, was ik wel benieuwd wat er komen ging. Toen zei hij: ‘Want dan ga ik je nu dopen.’ Toen dacht ik: ik, als gepromoveerd theoloog, verkondig van de kansel dat het leven met Jezus nú begint; de doop is daarvan de symboliek. Maar het eerste wat in mij opkomt als ik zoiets hoor, is: je moet sterven als je bij Jezus wilt zijn. Mijn zoon van 6 snapte het op dat moment beter dan ik. Dat zijn gouden momenten.”

Beeld: Nathalie van der Straten-Folkersma