Als een geliefde vermist is

Drie Nederlanders, onder wie Klaas Bisschop (48), waren vorig jaar december op vakantie in de Filippijnen. Zij vertrokken op woensdag 18 december 2002 met twee Filippijnse vissers voor een dagtrip van het eiland Siquijor naar een koraaleilandje om te gaan snorkelen. Het eilandje was op een afstand van achttien kilometer goed te zien. Sindsdien is er van het vijftal en hun bootje niets meer gezien of vernomen. Ze zijn op mysterieuze wijze verdwenen.

"Op zaterdag 21 december, drie dagen nadat hij feitelijk vermist was, werden we pas op de hoogte gesteld," vertelt Jacob Bisschop, broer van de vermiste Klaas. Nadat hij en zijn broer Roel zoveel mogelijk informatie hadden verkregen, zijn zij samen op 1 januari op het vliegtuig gestapt naar de Filippijnen. Roel Bisschop: "Relaties en contacten zijn in zo’n land heel belangrijk. We hebben een gesprek gehad met de Nederlandse consul, contact gehad met de provinciale gouverneur, de burgemeester, de politie, de kustwacht en de lokale bevolking." Jacob: "De zoekactie van de politie is pas heel laat op gang gekomen. Het bleek dat onze broer en de twee andere Nederlanders op woensdag 18 december rond 11.00 uur waren vertrokken en ‘s avonds niet zijn teruggekeerd. Toen heeft de eigenaar van het vakantieoord telefonisch contact gezocht met mensen op dat koraaleilandje. Dat lukte eerst niet. De volgende dag heeft hij het weer geprobeerd en toen bleek dat ze daar niet waren aangekomen. Dus de volgende dag rond de middag is er pas alarm geslagen. Voordat dan de diverse instanties aan het werk zijn, ben je twee dagen verder voordat er een zoektocht is georganiseerd. Dat zijn fatale uren geweest. Later bleek dat ze ook nog op een verkeerde plaats hebben gezocht."

Publiciteit
Roel: "Toen men eenmaal in actie kwam, hebben ze met hun beperkte middelen wel hun best gedaan. De samenwerking met de autoriteiten was ook goed toen wij daar waren. Maar het is allemaal veel te traag op gang gekomen. Tijd is dan cruciaal." Samen met vrienden van de twee andere vermiste Nederlanders, hebben de gebroeders Bisschop alles wat maar mogelijk was in het werk gesteld om iets te weten te komen. "Je moet alle mogelijkheden afchecken," vervolgt Roel. "Daarvoor heb je informatie nodig van de lokale bevolking. Als ze nu in dat bootje stappen en ze varen die kant op, wat gebeurt er dan? De zee is dichtbij spiegelglad. Na een kilometer of zes kom je in een sterke golfstroom en dan krijg je een ruwe zee met witte koppen op de golven. Dat kun je vanaf het eiland niet zien. Volgens de lokale mensen moet daar een ongeluk hebben plaatsgevonden. Maar dan zou je toch ergens sporen moeten vinden of resten van een bootje.
We hebben enorme publiciteit gekregen. Op radio en televisie, in de landelijke kranten met foto’s, we zijn over het hele gebied gevlogen, hebben op de eilandjes waar die golfstroom naartoe gaat, flyers uitgeworpen, we hebben een beloning uitgeloofd en het vreemde is dat er geen enkele reactie op gekomen is." Jacob: "Het vreemde is dat het om vijf personen gaat. Dat blijft een mysterie. Vooral omdat er niets van een boot gevonden is. Stel dat ze motorpech hebben gehad en zijn afgedreven naar een van die zuidelijke eilandjes waar moslimgroeperingen actief zijn. Een theoretische mogelijkheid zou kunnen zijn dat ze zijn ontvoerd. Dat wordt niet uitgesloten." 

Onzekerheid over een vermist familielid, is slopend. Wat is er gebeurd? Leeft hij nog? Hoe verwerk je dat? Roel: "Het is ontzettend belangrijk geweest voor de familie dat we ernaartoe zijn geweest. We hebben onze broer niet in de steek gelaten. Maar op een gegeven moment zijn je mogelijkheden uitgeput. Dan kun je het alleen nog maar overgeven in Gods hand. Zo lang er geen uitsluitsel is, accepteer je nog niet dat hij voorgoed verdwenen is. Je blijft toch nog hopen."

Internetsite
Vorig jaar november startte het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD) in Zoetermeer een internetsite gestart voor vermiste personen (www.vermistepersonen.nl). Landelijk coördinator is Franske Eendebak van de KLPD. "Inmiddels hebben we door de site twee mensen teruggevonden. Eén keer via een vriendin van een vermiste jongen. Zij zag hem op de site en belde hem op, maar de jongen wilde niets meer met zijn moeder te maken hebben. Toch was zijn moeder ontzettend blij dat er gereageerd werd en dat zij wist dat haar zoon nog in leven was. Er zijn inmiddels wat contacten opgebouwd, zodat er misschien toch iets goeds uit komt. De tweede was een vrouw uit Harderwijk. Bij de opening van de site heeft het NOS-Journaal een paar shots laten zien van de foto’s op de site en een advocaat zag toen zijn vermiste cliënt. Dat was een geval van mensenhandel.“ Daaruit blijkt dat vooral de foto van een vermist persoon belangrijk is. Van een vermelding op internet kunnen posters worden uitgeprint. "Op elke boom kun je er een plakken."

Vrijwillig vermiste personen komen niet zonder meer op de site te staan. Eendebak: "Als blijkt dat een vermiste met medeneming van een koffer en paspoort is weggegaan, dan kun je zeggen dat hij vrijwillig vermist is. Hij wilde kennelijk ergens anders een nieuw leven beginnen. Zolang we dat niet weten en zo iemand is bijvoorbeeld depressief, dan moet hij opgespoord worden. Want dan is het in het belang van de vermiste. Als we een vermiste signaleren die meerderjarig is, vragen we altijd of hij wil dat wij zijn verblijfplaats doorgeven. Zoniet, dan mogen we alleen maar zeggen dat hij of zij is aangetroffen."

Belasting
Op de site staan ook heel oude vermissingen, zelfs een uit 1973. "Die man is weggegaan op de bromfiets. De bromfiets is gevonden, maar van hem is nooit meer iets gehoord. Al zijn zaken soms al heel oud, ik adviseer de politie toch om bezig te blijven. Mijn gevoel zegt: als het mijn vader zou zijn, zou ik willen dat er nog wat gedaan werd, gewoon om die onzekerheid weg te nemen.

We kijken altijd of iemand ergens geld opneemt of een uitkering aanvraagt. Een jaar of acht geleden werd een jongen uit Twente vermist. Hij zat in het drugsmilieu. Zijn vriendin was afgekickt en weer naar huis gegaan, maar hij niet. Zeven jaar is er niets meer van hem vernomen. Bij de Belastingdienst bleek toen dat hij belasting betaalde. Dat hebben we nagetrokken en hij was inderdaad de vermiste persoon die eigenlijk uit schaamte niet meer naar huis durfde. Hij was inmiddels getrouwd, had kinderen en kwam zo weer boven water. Er is inmiddels weer heel voorzichtig contact met de ouders."

Dat (vrijwillige) vermissingen ook tot andere problemen kunnen leiden, illustreert de coördinator met het volgende voorval: „Een man is er vandoor gegaan met zijn secretaresse. Spoorloos. Na tien jaar vroeg hij een nieuw paspoort aan bij de ambassade in een van de Schengenlanden. Op dat moment dook hij dus weer op. Zijn echtgenote had aangifte van vermissing gedaan. Wat een ellende liet die man achter! Toen hij door zijn paspoort gesignaleerd werd, wilde hij niet dat zijn verblijfplaats bekend gemaakt werd. Het enige dat we mochten doorgeven, was dat hij in leven was.“

Vallende blaadjes
Mevrouw Eendebak vertelt dat de vermeldingen op internet maar een topje van de ijsberg zijn en dat zij de site steeds aanvult. "Ik heb bijna duizend mensen in het systeem staan die vermist worden. Elk jaar hebben we in Nederland 16.000 tot 20.000 aangiften van vermissing. De meesten zijn binnen 24 uur terug. Maar ik heb er constant zevenhonderd die langer dan drie weken weg zijn. Tegen de tijd dat de blaadjes gaan vallen, gaat het aantal weer omhoog. Hierbij zitten heel wat van die draaideurgevallen. Een paar dagen weg, weer terug, dan weer weg enzovoort. Die zetten we niet zo maar op de site. We hebben per jaar ongeveer twintig volwassen personen die niet terugkomen. Daar zitten ook mensen bij die vrijwillig vermist worden, die in een ander land een nieuwe toekomst opbouwen.
Ik heb ook gevonden lichamen in mijn systeem staan waar geen persoon bij hoort. Nooit vermist; worden anoniem begraven. Dat komt gemiddeld vijftien keer per jaar voor."

Hoewel het niet haar taak is, heeft de landelijk coördinator vrij veel contact met achterblijvers. "Eigenlijk mag ik geen contact hebben met achterblijvers of familie. Ik ben landelijk coördinator en ik heb alleen contact met mijn regionale coördinatoren. Maar je hebt ook je gevoel en je kunt een heel eind met die mensen meegaan."

Er zijn tegenwoordig particuliere bedrijfjes die naar vermiste personen gaan zoeken en dreggen, omdat volgens hen de politie te weinig doet en te laat in actie komt. Eendebak kent ze wel. "Ze kosten ook wat meer. Ik kan me voorstellen dat iemand die ten einde raad is, daar naartoe stapt. Naar aanleiding van Kamervragen in 1997 zijn er procedures opgesteld hoe we moeten handelen. Als er gevallen zijn zoals Sabine Jansons, dan worden kosten noch moeite gespaard om zoiets te onderzoeken. Er worden militairen ingeschakeld en alles wordt uit de kast gehaald. Dan heb ik die meneer met zijn bootje niet nodig."

Franske Eendebak is het er wel mee eens dat in sommige gevallen de politie veel te laat in actie komt. "Waar gewerkt wordt, vallen spaanders. Het mag niet, maar het gebeurt wel. Ik vraag me ook wel eens af waarom er bij een bepaalde vermissing toen niets gedaan is. Nu hoef je niet meer te gaan zoeken naar sporen. Een verkeerde inschatting soms, of bureaucratie. Naar aanleiding van de Kamervragen zijn de procedure, de registratie en de opsporing de laatste jaren wel sterk verbeterd."