'Als je je verdiept in de ander, werk je je vooroordelen bij'

Voor het nieuwe EO-programma Dit is de kwestie maakten we een aflevering over gastvrijheid. Een van de verklaringen waarom we soms minder gastvrij zijn, heeft te maken met de vraag of de ander wel of niet tot onze groep behoort. Hersenprofessor Erik Scherder legde in deze aflevering uit dat er een onbewust proces in onze hersenen plaatsvindt tijdens een eerste ontmoeting. Al in de eerste seconde beslissen we of degene tegenover ons tot onze groep behoort of niet. Ben je wit, dan behoort een zwart persoon niet tot jouw groep. Ben je man, dan behoort een vrouw niet tot jouw groep. Je kunt hier wel iets aan veranderen, stelde Scherder de kijker gerust. Daarvoor moet je contact leggen. Samen ervaringen opdoen. En zo stel je die eerste – volkomen onbewuste! – indruk bij.

Ik merkte het ook toen ik de auto van mijn overleden moeder – ja, daar is ze weer – moest verkopen. Hij stond een tijdje op Marktplaats en we kregen contact met iemand met een – naar zijn taalgebruik deed vermoeden – buitenlandse achtergrond. Samen met mijn schoonzus wachtte ik hem op. Er stapte echter niet één maar drie mannen uit met een Marokkaans of Turks uiterlijk. Ik had meteen een moeilijk gevoeltje, en dat vond ik tegelijk heel stom van mezelf. De mannen gingen bezig met de auto en ik raakte met eentje aan de praat. Een ontzettend lieve man! De auto werd uitgeprobeerd en goed bevonden. Ik nodigde het drietal daarop binnen uit voor koffie en om de boel in orde te maken.

Ze kwamen uit Turkije, zo bleek. Waardoor ik weer op mijn quivive was, want: waren het fanatieke aanhangers van Erdogan? Dan moest ik me inhouden om kritisch te zijn op de man en zijn omgang met bijvoorbeeld de Koerden. Maar nee, de autokoper bleek met zijn vrouw als Gülen-aanhanger gevangen te hebben gezeten. Hun dochtertje zat alleen thuis en liep daardoor trauma’s op. Het werd later en later, zodat ze ook graag nog wilden bidden. Buiten bij het kraantje wasten ze hun voeten en baden ze op een kleedje.
Scherder had gelijk: als je je verdiept in de ander, werk je je vooroordelen bij. Met een grote glimlach liet ik de mannen uit.