Angela: 'Schuldig voelen, is iets anders dan schuldig zijn'
#1 - Ik mis je podcast met Manu Keirse
In de Ik mis je podcast voert Manu Keirse intieme gesprekken met mensen in rouw. In deze aflevering spreekt Manu met Angela, die plotseling haar zus verloor en soms kampt met schuldgevoelens.
'Ik heb mij de hele week erop verheugd over mijn zus te praten’, vertelt Angela aan het begin van haar gesprek met Manu Keirse. Een aantal jaar geleden overleed plotseling haar 50-jarige zus Diana. ‘Ik heb echt hele lieve mensen om mij heen met wie ik er altijd over kan praten. Maar op een gegeven moment wil ik er zelf niet iedere keer over beginnen, en ik snap dat het voor anderen niet logisch voelt er constant naar te vragen. Toch vind ik het wel heel fijn over Diana te praten.’
En daar is alle ruimte voor. Angela vertelt wie haar zus voor haar was. Wat Diana voor haar betekend heeft en hoe ze plotseling uit het leven is weggerukt. ‘De ene dag had ik haar nog aan de telefoon, de volgende dag kreeg ik een telefoontje: “Kom naar het ziekenhuis, want het gaat heel slecht met Diana.” Ik vond het heel schokkend dat iemand die zo levend is, zomaar dood kan zijn. Wie zegt dat ik niet ineens doodga?’
Schuldig voelen, is iets anders dan schuldig zijn
Schuldgevoelens
Diana was donor en de eerste tijd heeft Angela nog vaak de gedachte gehad: ‘ze zou toch wel echt overleden zijn.’ Daarnaast voelde ze zich schuldig, omdat ze niet bij haar zus was op het moment dat ze instortte. Angela: ‘Die schuldgevoelens doen pijn.’
Manu reageert daar liefdevol op: ‘Verdriet doet pijn, en die pijn komt in allerlei vormen naar buiten. In lichamelijke pijn, in boosheid en agressie. Waarom moet dit nu ons overkomen? In schuldgevoelens: had ik maar dit of dat gedaan. Dat zijn allemaal normale reacties in verdriet, maar de omgeving weet vaak niet hoe normaal die reacties zijn. Je mag je wel schuldig voelen. Schuldgevoelens hebben met liefde en verantwoordelijkheid te maken. Schuldig voelen is iets anders dan schuldig zijn.’
Intense gevoelens
Het verdriet om Diana komt op sommige momenten in Angela’s leven in alle hevigheid terug, maar Angela is bang dat mensen denken: ‘hebben we haar weer met haar dode zus.’
Manu: ‘Voor de meeste mensen moet het over zijn na korte tijd, we leven in een samenleving van fastfood, alles moet snel gaan. Er is bijna geen tijd meer om rouw en verdriet te beleven. Maar wat jij meemaakt, dat op cruciale momenten het verdriet ineens weer intens aanwezig kan zijn, is normaliteit. Dat toont hoe verbondenheid tussen mensen belangrijk kan zijn.’
‘Als het een zeer gesloten figuur is, dan is mijn boodschap: geef zorg en warmte’, antwoordt Manu. ‘Als je iemand warmte en genegenheid geeft, dan zal hij wel open komen op het moment dat hij daaraan toe is. Dat vraagt veel geduld. Je moet niemand tot iets forceren. Als je zegt: vertel eens, dan kan hij vertellen over datgene wat op dat moment zijn hart toelaat om over te vertellen.’
Werk
‘Ik vond het heel lastig weer aan het werk te gaan. Het is natuurlijk goed een ritme op te pakken, maar ik dacht ook regelmatig: waar maak jij je nou druk om? Mijn zus is dood. Waar gaat het hierover? Die overgang vond ik heel pittig.’ Aan werkgevers geeft ze daarom het advies contact te blijven houden als iemand weer aan het werk gaat: ‘Praat eens over wat je kunt betekenen voor je werknemer. Niet denken: ze is er weer, ze lacht, weer dus het zal wel goed zijn.’
De abnormaliteit ligt niet in jou als persoon
Therapie
Angela is op een gegeven moment in therapie gegaan omdat bepaalde beelden van haar overleden zus haar een gevoel van paniek bleven bezorgen. Door EMDR is ze dat hele zware paniek gevoel kwijtgeraakt.
Manu zegt daarover: ‘Intens verdriet, en bijvoorbeeld ook paniek in die situatie die jij hebt meegemaakt is normaal gedrag, voor normale evenwichtige mensen die met een abnormale situatie worden geconfronteerd. De abnormaliteit ligt niet in jou als persoon. Dat je het daar moeilijk mee hebt, is eigenlijk normaal gedrag. Maar omdat de samenleving daar niet meer mee kan omgaan is het soms nodig dat je een aantal professionele gesprekken hebt die je helpen verder te komen. En dat het verdriet daar in zijn volheid mag zijn.’
Wat is helpend
Angela vertelt verder: ‘Ik voel me rijk dat ik fijne mensen om mij heen heb. Er waren een aantal vriendinnen die mij na het overlijden van Diana letterlijk eten kwamen geven. Het fijnst is als iemand een pan soep langsbrengt, of zegt: ik kom vandaag je huis schoonmaken. Zeg niet; bel me maar. Dat doe je dus niet als je verdriet hebt, want daar heb je de kracht niet voor. Als je niet weet wat je moet zeggen, stuur dan een kaartje waarin je schrijft: ik weet niet wat ik moet zeggen.’
Kracht
'Als je hele nare dingen meemaakt in je leven kan je dat ook wel weer ombuigen naar iets krachtigs, want je moet namelijk wel door’, zegt Angela. Zo is ze bijvoorbeeld begonnen met het schrijven van gedichten. ‘Dat heeft mij ontzettend geholpen, en ik krijg terug dat het andere mensen ook raakt. Dat vind ik heel fijn, want daardoor kan ik ook iets geven.’
Door wat er gebeurd is, is Angela een andere vrouw geworden. ‘Als ik al het verdriet achterwege laat en puur kijk naar mij als persoon, ben ik er krachtiger door geworden. Absoluut. Ik had het alleen liever op een andere manier geleerd.’
Dit is een artikel van Ik mis Je.
