Arjan Lock: ‘Het is mijn wens om God te reflecteren’

Arjan Lock (41) weet nog goed hoe hij als 4-jarig kind op een rode step over de galerij van hun flat in Lisse reed. Maar ook dat zijn ouders vaak weg waren naar het ziekenhuis, omdat zijn oudste broer leukemie had. Hoe spannend het was – zou hij het redden? – de gebeden, de gesprekken. Zijn broer genas, maar de periode heeft diepe indruk gemaakt op Arjan. "In die tijd heb ik onbewust gevoeld dat het geloof voor mijn ouders meer was dan regeltjes naleven; dat het met de essentie van het leven te maken heeft."

Knellen

Die regels wáren er wel in Arjans jeugd. Zijn ouders waren actief lid van de Gereformeerde Gemeenten, zijn vader zelfs conrector van het reformatorische Driestar College. "In mijn puberteit ging het knellen. De EO-Jongerendag was uit den boze, een evangelische film in Rotterdam zat er niet in en ik mocht zeker niet naar een concert van gospelzangeres Charlotte Höglund." Dat wilde hij wel, al was het maar om weg te gaan met Eva, het meisje dat toen zijn klasgenoot was en nu zijn vrouw is.
Toch herinnert hij zich zijn jeugd allerminst als bekrompen of beknellend. "Er zat altijd ruimte in hoe er naar de kerk werd gekeken. Toen ik op mijn 18e aangaf dat ik graag naar een andere kerk wilde gaan, zei mijn vader: 'Ik laat je met vertrouwen gaan, maar beloof me één ding: wees zuinig op wat je hebt meegekregen, en val dat nooit af.' Dat draag ik nog mee, ik ben dankbaar voor mijn jeugd. Zonder die ruimte was het geknapt."
 

Erkenning

Op zijn beurt probeert hij weer ruimte aan zijn kinderen te geven. "De kunst is om hen niet op te voeden om te worden zoals jij wilt dat ze worden, maar ze kaders te geven, zodat God Zijn weg met hen kan gaan." Daarbij is relatie voor hem een kernwoord. "Ik kan het moeilijk begrijpen als ouders de relatie met hun kinderen verbreken, omdat die andere keuzes maken. Dat kán niet de bedoeling van God zijn. Mijn kinderen stellen ook lastige vragen over het geloof, en ik kan niet garanderen dat ze gelovig blijven. Maar ik hoop en bid dat ik een goede en liefhebbende vader zal zijn en blijven, ook als ze andere wegen gaan."
Hoe belangrijk de relatie met je ouders is, ontdekte Arjan eens te meer toen zijn moeder ernstig ziek werd. Op de dag dat zijn vader afscheid van De Driestar, kreeg zij te horen dat ze borstkanker had. Na een ziekbed van een jaar overleed ze, nu zes jaar geleden. "In die tijd heb ik geleerd dat je niet vaak genoeg kunt zeggen hoeveel je van elkaar houdt en hoeveel je voor elkaar betekent. Het is voor mij heel belangrijk dat ze zei hoeveel ze van me hield, dat ze trots op me was en hoe ze genoot van mijn gezin. Erkenning is een belangrijk woord in mijn leven. Dat mijn ouders me dat gegeven hebben, is ontzettend belangrijk."

Waarom is dat belangrijk voor jou?
"Ik heb waardering nodig, zoals iedereen. Ik kan er nog zo zelfverzekerd uitzien, het is belangrijk voor me dat mensen die dicht bij me staan, zeggen dat ze me waarderen. Het mag niet mijn infuus zijn, maar het is een waardevol goed."

Wat als je geen erkenning, maar kritiek krijgt?
"Als ik kritiek krijg van iemand met wie ik in relatie sta, vind ik het makkelijker dan wanneer het uit het luchtledige gebeurt. Kritiek van buitenaf vind ik lastig. Hoe durf je zoiets te zeggen zonder dat je mij en mijn motieven kent? Het is best als je commentaar hebt, maar stel eerst vragen en verdiep je in me."

Dat moet lastig zijn als je directeur bent van een omroep die kritisch gevolgd wordt.
"Ik vind het onbegrijpelijk als christenen de EO zomaar afserveren, of onze missionaire drive in twijfel trekken, zonder zich eerst in te leven. Daar heb ik veel moeite mee en daar word ik verdrietig van. Dat oordeel raakt namelijk niet alleen ons, maar ook het Koninkrijk – verdeeldheid is gevaarlijk. Ik geloof dat we als christenen in deze tijd veel meer op zoek moeten gaan naar wat ons drijft en bindt, en niet wat ons scheidt."

De relatie met mensen is voor jou belangrijk, maar hoe zit het met jouw relatie met God?
"Dat is de diepste relatie die je kunt hebben. Het heeft wel even geduurd voor dat écht tot mij doordrong – ik heb het altijd geweten, maar het moest ook persoonlijk landen."
 

Weegschaal

Arjan vertelt over het kleine kerkje in Venetië, waar hij tot rust kwam tijdens een stormachtige periode in zijn leven. Het directeurschap van de EO zat eraan te komen en zijn vrouw Eva was ernstig ziek. In dat eeuwenoude gebouw las hij de Romeinenbrief en het filosofische boek Ik en Jij van Martin Buber. "In die kerk zag ik een prachtig mozaïek van het laatste oordeel, met een weegschaal. Schitterend, maar het botste met wat ik las in de Romeinenbrief; God houdt van ons omdat wij Zijn kinderen zijn, niet om wat wij doen. En Martin Buber schreef dat juist díe relatie het meest ultieme is. Toen zag ik het oude, houten kruis dat er ook hing, en voelde ik heel diep vanbinnen: 'Die Jezus Die daar hangt, is écht voor mij gekruisigd.' Een formule werd een persoonlijke ervaring. Eigenlijk moet ik het niet te vaak vertellen, anders wordt het wéér een formule."

Veelkleurig

Een reformatorische wijsheid werd waarheid in een katholieke kerk. Hij vertelt het met tranen in zijn ogen. "Het bewijst Gods veelkleurigheid maar weer. Hij laat zich telkens op een andere manier zien. Hij was er toen ik als kind uit de buik van mijn moeder kwam, in de catechismusdiensten om half vijf in de Gereformeerde Gemeente, in mijn Rotterdamse studententijd en in een kerkje in Venetië. Maar ook bij mijn ontmoetingen met Eskimo’s in Kamtsjatka en vluchtelingen die de Syrische grens overkomen. Ik geniet van die gesprekken, ze raken me. Het is mijn diepste wens om díe God te reflecteren; als vader, echtgenoot en vriend, maar ook bij de EO."

Tekst: Pieter-Jan Rodenburg
Beeld: Dik Nicolai