Auteur Lale Gül over het leven na haar debuut: 'Vrijheid heeft een hoge prijs'

Had je als kind kunnen bedenken dat je je dagen zou vullen met schrijven en spreken?

“Nee, absoluut niet. Als kind dacht ik dat ik vroeg zou trouwen en moeder zou worden. Ik keek naar de vrouwen om mij heen, en die waren allemaal keurig rond hun twintigste getrouwd. Zij hadden een huishouden, kinderen en een man, en hielden zich bezig met koken en koekjes bakken. Ik dacht: dit is het leven dat mij te wachten staat.

Tot ik naar de universiteit ging. Ik dacht: o shit, ik ben gewoon academicus. De mensen die niet naar de universiteit gingen, waren langzamerhand al aan het trouwen en aan het nadenken over kinderen. Ik was daar totaal nog niet mee bezig. Ik wilde nog zo veel lezen, leren, bedenken, schrijven, studeren, werken en de wereld zien. Als anderen graag huisje, boompje, beestje willen is dat prima, daar heb ik geen oordeel over. Maar ik wilde dat niet.”

Geloof jij ergens in?

“Dat vind ik moeilijk te zeggen, al denk ik er wel veel over na. Het is niet voor niets dat alle culturen in de geschiedenis goden hebben verzonnen, ik denk dat het een diep menselijke behoefte is om ergens in te geloven. Je wilt ergens troost en kracht uit putten. Twee jaar geleden stierf mijn oma aan kanker, ik had een heel goede band met haar. Dat ik haar nooit meer ga zien vind ik moeilijk te accepteren. Ik hoop dus dat er een hiernamaals is, maar ik denk van niet, daar ben ik toch te rationeel voor. Ik zou graag ergens in willen geloven, het atheïsme is niet altijd aantrekkelijk. Het heeft geen rituelen, geen normen en waarden, het is heel leeg. Maar van een God heb ik nooit iets gehoord of gevoeld. Van de mensen die dat wel hebben meegemaakt moet ik maar aannemen dat zij niet hebben gehallucineerd. Dan verwacht je iets te veel goedgelovigheid van mij.”

Ik hoop dus dat er een hiernamaals is, maar ik denk van niet, daar ben ik toch te rationeel voor

Hoe ontstond je eerste boek?

“Ik studeerde Nederlandse taal en literatuur en volgde het vak Creatief Schrijven. Dat werd gegeven door twee bekende schrijvers: Arnon Grunberg en Kees ’t Hart. Aan het eind moest je een zelfgeschreven stuk inleveren en ik besloot mijn eigen verhaal op te schrijven. Daarin verwerkte ik stukjes uit mijn dagboeken. Ze waren allebei heel erg onder de indruk, ik kreeg een tien. Toen dacht ik: als zij zeggen dat ik kan schrijven, moet daar wel iets van waarheid in zitten. Ik wist dat ik ooit een boek ging schrijven, maar ik begon er sneller aan dan gedacht. Op een gegeven moment was het af, ik had 100.000 woorden op mijn laptop staan. Ik kon ze daar houden óf naar een uitgever sturen. Zonder te veel na te denken heb ik dat gedaan. Anderhalf jaar nadat ik begonnen was, was het af. Als je zo veel woede en frustratie in je hebt, wil je dat gewoon van je af schrijven. Soms schreef ik in één dag 10.000 woorden, dat kan alleen als je echt veel te vertellen hebt en je hart moet luchten. Dat er zo veel reacties op zouden komen, had ik niet verwacht.”

Hoe kijk je terug op de periode daarna?

“Ik denk dat ik daar een soort trauma aan heb overgehouden. Alle reacties en meningen werden op een gegeven moment zó vermoeiend. Heel veel schrijvers kijken ernaar uit om een tweede boek uit te brengen, maar ik denk: straks zit wéér mijn hele inbox vol met negatieve reacties. Ook word ik dan weer gevraagd voor allerlei interviews over superpersoonlijke onderwerpen als mijn familie en het geloof. Dan geef ik mijn ouders een trap na, terwijl zij nu eindelijk een beetje rust hebben. Het is natuurlijk heel comfortabel om niet over persoonlijke dingen te praten. Als je schrijft over welk dieet het best werkt, staat dat verder van je af. Ik zou willen dat ik zo’n onderwerp had, maar wat ik schrijf, ligt allemaal heel gevoelig. Hoeveel schrijvers verpesten nu het leven van hun ouders door een boek te publiceren?”

Lukt het je om te genieten van uitjes, zonder bezig te zijn met de bedreigingen aan jouw adres?

“Ik ben nu al bezig met mijn vluchtplan voor als de verfilming van mijn boek uitkomt. Ga ik verhuizen of emigreren, hoe regel ik mijn beveiliging? Ik heb al een rechtszaak gehad met iemand die twaalf maanden cel heeft gekregen omdat hij mij bedreigde. In een boekhandel op tien minuten afstand van mijn huis heeft iemand een mes in mijn boek gestoken en vervolgens een medewerker bedreigd. Ik ben de god waarin ik niet geloof dankbaar dat ik überhaupt nog leef en gezond ben, maar ik denk wel continu na over wat er kan gebeuren.

De eerste twee jaar nadat mijn boek was uitgekomen, heb ik nergens van genoten. Misschien heb ik gedaan alsof, maar vanbinnen was ik depressief. Dat was aan alles te merken, ik ben bijvoorbeeld heel veel aangekomen. Ik had nergens zin in en wilde alleen maar thuis zijn, wijn drinken, patat eten en televisiekijken. Ik wilde afleiding en verdoving, dat is wat depressie met je doet. De familiebreuk, bedreigingen, het niet weten waar ik aan toe was en of ik veilig was, dat deed mij mentaal veel. Inmiddels heb ik veel dingen besproken bij de psycholoog, en probeer ik mijzelf te herpakken. Ik leer weer genieten van dingen, in plaats van continu in angst te leven.”

De eerste twee jaar nadat mijn boek was uitgekomen, heb ik nergens van genoten. Misschien heb ik gedaan alsof, maar vanbinnen was ik depressief

De titel van je debuut is ‘Ik ga leven’, is dat je gelukt?

“Dat is een moeilijke vraag, het zou ondankbaar zijn om nee te zeggen. Mijn boek is de reden dat ik columns mag schrijven, lezingen mag geven, financieel onafhankelijk ben, mij kan kleden zoals ik wil, een relatie kan hebben met iemand die niet-moslim is…Het heeft mij heel veel gebracht. Tegelijkertijd heeft het mij ook absoluut iets afgenomen. Ik sta niet meer onbevangen in het leven, ben niet overal veilig en moet altijd opletten. Dat is dus de afweging, maar binnen mijn eigen huis en vriendenkring is het mij wel gelukt om op te bloeien en te gaan leven.”

Wat wil jij mensen meegeven in je boek en je mediaoptredens?

“Vrijheid heeft een hoge prijs, maar het is het wel waard. Elke verandering komt door een paar psychopaten die zeggen: ‘Wat er ook gebeurt, wij geven niet op.’ Uiteindelijk levert dat vrijheid en een verbeterde kwaliteit van leven op voor een grotere groep. Wees dus niet bang om voor vrijheid te gaan, ondanks alles wat je moet opofferen is het het waard.”

Dit artikel stond in Eva 5.