Column Tijs: Kan het zonder God?

Nee, hij heeft niet gebeden, vertelt hij. Althans niet in de klassieke zin van het woord. Er waren zeker wanhopige momenten tijdens zijn ziekte. Maar toen heeft hij zijn vrouw “aangeroepen en dat hielp ten volle. De nabijheid van mijn geliefde in al die zaken was van een goddelijke orde”, vertelt hij in zijn woonkamer in Antwerpen.

Ik ben op bezoek bij hem voor het programma Adieu God? De Wachter is een veel gevraagd spreker in ons land. Hij verslaat zijn duizenden met de boodschap dat wij mensen op aarde zijn om elkaar te helpen.

De Wachter is katholiek van huis uit – en wil ook graag vanuit een kerk begraven worden. Die zijn ‘architecturaal’ verre te verkiezen boven crematoria. Maar in een persoonlijke God gelooft hij niet meer. Net als heel veel Vlamingen van zijn generatie (hij is 65) heeft hij de kerk min of meer geruisloos verlaten.

Hij noemt zichzelf een ‘christelijke non-theist’, een christen die niet in God gelooft. En dat christelijke zit hem dan in zijn opvatting dat “Jezus Christus nog steeds heel belangrijk is”. Zijn oproep om barmhartig en zorgzaam te zijn is de kern van De Wachters ‘christelijke non-theïsme’. Daar gebruikt hij zelfs het woord goddelijk voor. Hij is een leerling van de joodse filosoof Levinas. “De goddelijkheid toont zich in de blik van de zorgvragende ander”, zegt De Wachter in Adieu God? “De mens in nood, die u aankijkt en zegt: ‘help mij!’”

Ik laaf me aan De Wachters welbespraaktheid en zijn ‘evangelie’. Ik vind mooi als mensen voor elkaar zorgen – en ook als ze daar, zoals hij, iets goddelijks in zien. Maar anders dan De Wachter geloof ik wel in een persoonlijke God. Een God die zich heeft geopenbaard in, jawel, Jezus Christus.

Ik ben er niet gerust op wat er gebeurt als je die persoonlijke God doodverklaart. Wat betekent dat voor ons samenleven? Zijn wij mensen in staat ook zonder God, zonder motivatie en krachtbron van buiten, blijvend naar elkaar om te zien?

Dirk de Wachter denkt van wel. “De meeste mensen deugen”, citeert hij Rutger Bregman. En natuurlijk zie ik ook heel veel niet-gelovigen die echt van elkaar houden en echt voor elkaar zorgen. Maar ik vind het een eng experiment. Ik zie ook (net als De Wachter trouwens) heel veel leegte, eenzaamheid en zinloosheid zonder God. Ik weet niet of we het volhouden.

Nou ja, kijk vooral zelf naar deze fascinerende Vlaming in Adieu God? En laat het me weten als je eruit bent.

• Kijk hier Adieu God? met Dirk de Wachter (vanaf 31 mei)