Daken middeleeuwse Friese kerken van buitenlands eikenhout
Opmerkelijk genoeg zijn veel houten balken in oude dakconstructies van monumentale Friese kerken afkomstig van Noorse en Duitse eikenbomen. Dat zegt Paul Borghaerts in de podcast Eik & Ik. Borghaerts is een Friese dendrochronoloog en hij onderzocht houtconstructies van dertig oude Friese kerken.
‘Friesland en Groningen kennen de grootste dichtheid van oude kleine middeleeuwse kerken in Europa. Dat zijn ongekende juwelen wat betreft de houten dakconstructies’, vertelt Borghaerts.
Als jaarring-onderzoeker kan hij precies achterhalen wanneer de boom is gekapt waarvan het hout is gebruikt om lang geleden een Fries kerkje te bouwen. ‘Er is in de achterliggende eeuwen geen enkele boomstam uit Friesland gebruikt; alle hout is geïmporteerd uit het buitenland.’
Het eikenhout voor de bouw van de Friese kerken is eerst vanuit bossen in Nordrhein Westfalen en Sachsen-Anhalt in Duitsland aangevoerd. Na 1500 ook vanuit Zuid-Noorwegen. ‘Ik heb eiken palen gedateerd in Hemelum en die kwam uit 1250. Toen kwam het hout al uit het grensgebied met Duitsland.’ Alle eikenhout werd over het water getransporteerd naar Friesland.
Kerkgebinte Rembrandt
‘Ik vergelijk het kerkgebinte met schilderijen van Rembrandt. Maar er is helaas nul besef ervan en de interesse ervoor is ook niet groot.’ In het najaar verschijnt een boek van Borghaerts waarin hij nauwkeurig de houtconstructies van Friese boerderijen beschrijft en de herkomst van het hout. De titel luidt: Houtstromen.
Beluister het hele verhaal van Paul Borghaerts in de podcast Eik & Ik, waarin Wim Eikelboom bijzondere verhalen verzamelt over eikenbomen.
