Moniek haalt Jezus van het kruis en geeft hem vleugels. En ze heeft er een teder verhaal bij

Anikó kijkt naar hergebruikte crucifixen. Vandaag mag Christus wegvliegen. ‘Als ik jou was zou ik dat doen ook, vlucht maar! Deze wereld is je niet waard.’

Vlucht van kunstenares Moniek Westerman is een verrassende installatie. Het lijkt alsof de gemartelde christussen als een zwerm vogels opstijgen en wegvliegen, verlost van de gangbare huisaltaartjes.

Mijn eerste reactie bij dit werk is een verbaasde verrassing: wat een mooie eigentijdse verbeelding van de opstanding.

Vroeger was in elke katholieke kerk een kruiswegstatie afgebeeld, waarvan de laatste (de veertiende) statie de graflegging is. De opstandingscène was niet afgebeeld, dat wonder gebeurde tijdens de mis. Het idee was dat tijdens de eucharistieviering de opstanding van Christus steeds opnieuw beleefd werd. Sommigen zeggen dat er daarom minder opstandings- dan kruisigingsafbeeldingen zijn in de kunstgeschiedenis.

Vrolijk, spannend, diep en vluchtig

‘Vlucht’ is ook een spiegel van onze veranderende tijden. Het beeld van de marteldood van de verlosser spreekt minder en minder mensen aan; mensen gooien de crucifixen massaal weg. Kunstenares Moniek Westerman koopt ze in kringloopwinkels, verlost de christuslichamen teder van de kruisen en bindt gevonden vogelveren aan de armen. De installatie wordt een ontroerend, verlossend geheel. Bijna vrolijk zelfs. Er is schoonheid in de compositie en een intrigerende spanning tussen de inhoud en het materiaalgebruik. Het is diep en vluchtig; zwaar als hardhout of brons en licht als plastic of veren tegelijkertijd.

Moniek groeide op in de Nederlandse Hervormde Kerk, vertelt ze op haar website. Een fijne jeugd met deugden als zuinigheid, medemenselijkheid, bescheidenheid, aandacht voor elkaar in een warm gezin en ‘je best doen’. Maar het hart was bij voorbaat zondig. Vragen waren niet echt welkom en met angsten kon men niet echt omgaan.

Bewogen met medelijden laat ze Jezus los

Als kind wist zij niet veel van het gebruik van beelden in kerken. Nu vindt zij het spannend met de crucifixen te werken. Er hangt een sfeer omheen van ‘niet mogen’. Deze moderne kruisafnames gebeuren met veel liefde, respect en bewogenheid. Moniek vertelt hoe zij naar de christussen keek die ze had verzameld en toen inspiratie kreeg: ‘Onmiddellijk ging ik aan de slag om Jezus te helpen vliegen, zo van: vlieg maar weg, ga maar. Ik voegde er in mezelf aan toe: “Als ik jou was, zou ik dat doen ook, vlucht maar! Deze wereld is je niet waard. Je bent zachtmoedig, geweldloos. Ja, zelfs je zogenaamde volgelingen staan onbeholpen aan de kant en luisteren nauwelijks meer echt naar je.” Zo ontstond ‘Vlucht’.’

Naar aanleiding van: Moniek Westerman: ‘Vlucht’, 2011-2016, Installatie: vogelveren, metaaldraad, ca. 40 objecten ca. 230 x 150 cm, collectie kunstenaar, Groningen. Het kunstwerk is binnenkort te zien in het Noordbrabants Museum.

Foto in de tekst is afkomstig van de website van Moniek Westerman.