Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Durven we niet meer in verzet te komen omdat we te veel te verliezen hebben?

Deel:

Een mislukte verzetsdaad met fatale afloop voor de betrokken studenten en kunstenaars…  Het oorlogsmonument bij de Hollandsche Schouwburg laat Guido niet los. Hij leert: je hoeft geen held te zijn om toch veel impact te hebben. 

Op nog geen vijftig meter van de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam, de verzamelplaats om Joden te deporteren naar vernielingskampen, bevond zich tijdens de Tweede Wereldoorlog het bevolkingsregister. Een plakkaat op het hoekgebouw van Artis aan de Plantage Kerklaan herinnert ons eraan dat het op 27 maart 75 jaar geleden was, dat kunstenaars en studenten een aanslag pleegden in de hoop alle persoonskaarten te vernietigen.

De actie had een gering succes. Vijftien procent ging verloren. Er werd een beloning van tienduizend gulden uitgeloofd om de daders te pakken. Na verraad werden de meeste daders opgepakt. In de dodencel hadden zij een Bijbel, en van getuigen weten we dat zij de brief van Paulus aan de Romeinen aan elkaar voorlazen, om er kracht uit te putten. Om wat hen te wachten stond te kunnen dragen: fusillade in de duinen.

Wij weten dat de hele schepping nog altijd als in barensweeën zucht en lijdt. En dat niet alleen, ook wijzelf, die als voorschot de Geest hebben ontvangen, ook wij zuchten in onszelf in afwachting van de openbaring dat we kinderen van God zijn, de verlossing van ons sterfelijk bestaan.

In deze hoop zijn we gered. Als we echter nu al zouden zien waarop we hopen, zou het geen hoop meer zijn. Wie hoopt er nog op wat hij al kan zien? Maar als wij hopen op wat nog niet zichtbaar is, blijven we in afwachting daarvan volharden. Romeinen 8:24-25

Vechten voor vrijheid

‘De schepping zucht en lijdt in barensweeën’. Dat geldt nog steeds. We zien de vluchtelingen, de klimaatcrises. Maar wel op televisie, en niet voor onze snufferd. In verzet komen lijkt niet prangend noodzakelijk. Is het menselijk dat zodra we een bepaald stadium van onze belofte, ons levensmotto “vrijheid, gelijkheid, broederschap” bereikt hebben, we het vaak voor gezien houden? Onze vrijheid is bevochten, onze hoop bereikt, nu moeten we deze koste wat het kost zien te behouden in plaats van erop voort te bouwen.

De dichter Jean Antoine Petit-Senn schreef eens:

Vele fortuinen hebben, evenals rivieren, zuivere bronnen, maar als ze groot worden, worden ze modderig.

Soms mag je liegen

Geloof speelt bij veel mensen in de oorlog een belangrijke rol in het hoop houden op een betere toekomst. Maar het is niet voor iedereen vanzelfsprekend om in verzet te komen op basis van het geloof. Gelovigen hebben meegekregen dat ze niet mogen liegen, en soms ook dat ze het gezag moeten gehoorzamen. In het verzet moet je liegen en bedriegen. Dat druist in tegen het geweten. Daarom trekt dominee Frits Slomp, onder de schuilnaam Frits de Zwerver, het land door om te verkondigen dat onder dit regime liegen wel geoorloofd is om vervolgden te helpen. Zo bouwt hij de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers op. Door zijn boodschap ook via pamfletten te verspreiden, krijgt die een breed gehoor.

De aansporingen van Frits de Zwerver en andere geestelijken zijn voor veel mensen een stimulans om ondanks de risico’s mee te werken aan het verzet. Zo zei bisschop Mutsaerts tijdens een preek:

Wij weten ’s ochtends niet of er we ’s avonds nog zullen zijn. Wij allen hebben iets van de Farizeeën: tollenaars, we volgen ze niet.

De Duitse theoloog Karl Barth schreef een pamflet dat in het Nederlands vertaald verspreid werd. Hij stelde dat het de gelovigen geboden was om niet lijdzaam toe te kijken. Verzet mag niet alleen, maar het moet.

Een betere toekomst begint in het klein

Juist wanneer we niks hebben, zijn we bereid alles op te geven. Toch hoeven wij niet veel te verliezen om voort te bouwen op onze idealen. De kachel iets eerder uit, om de bewoners in Groningen wat rust te gunnen. Minder vlees consumeren om grond vrij te stellen, zodat de hele wereld gevoed kan worden. En waarom niet lokaal vakantie vieren om CO2-uitstoot te besparen? Misschien is de impact in eerste instantie niet zo groot, net als de aanslag op het bevolkingsregister. Maar de golfbeweging van inspiratie die eruit voortvloeit kan zich als een inktvlek verspreiden. We hoeven geen verzetsheld te zijn om te volharden in de hoop dat we gezamenlijk een betere toekomst voor ons allemaal kunnen creëren.

———

muziek:
Freedom – Taina Asili, van het album Fruit of Hope
Soothe Into the Cosmos – Ergo Phizmiz, van het album Emotional Freedom

Dit artikel is eerder gepubliceerd op 4 mei 2018

Geschreven door

Guido Attema

--:--