Fotograaf Marjan Laban legt stilgeboren baby’s vast

Marjan kan niets bedenken dat ze belangrijker vindt dan een stillborn shoot, waarbij ze gezinnen met hun zieke, stervende of overleden baby op de foto zet. “Er ligt nog een taboe op dit soort fotografie rondom de dood, maar het helpt zo bij de rouw. Het zijn soms de enige herinneringen die ouders met hun baby kunnen maken. Vaak denken mensen bij te vroeg geboren kindjes: dat is nog niks. Maar het is een heel kindje, met alles erop en eraan.”

Er ligt nog een taboe op dit soort fotografie, maar het helpt zo bij de rouw

Als ze iets met fotografie zou gaan doen, dacht Marjan, dan wilde ze graag baby’s fotograferen. “Fotografie is mijn passie. Ik maak niet zomaar een plaatje, maar probeer iemands ziel vast te leggen. Of het nou gaat om een oude man, of een jong kind. Vooral baby’s vind ik inspirerend. Ze houden je uit je slaap, schoppen je hele schema in de war en kunnen je tot wanhoop brengen, en tóch zijn ze in staat om je de gelukkigste tijd te brengen. Gewoon door er te zijn. Als ik bezig ben met een newborn reportage in mijn studio in Terborg, hangt er een lieve sfeer. Ouders zijn zó trots.”

Podium voor stilgeboren kindjes

Voor die trots is veel ruimte als alles gaat zoals gepland, maar niet als de geboorte anders loopt, ontdekte Marjan. “Er rust een taboe op. Veel mensen worden liever niet met de dood geconfronteerd. Kijk maar op Instagram: het is allemaal mooi en maakbaar, glitter en glamour. Mensen weten vaak niet hoe ze om moeten gaan met verlies. Ze ontwijken het, of zeggen: nou heb je lang genoeg getreurd. Dat is heel verdrietig voor ouders. Zij hebben gewoon een kindje gekregen. Elk kind verdient een podium, ook stilgeboren kindjes.”

Veel mensen worden liever niet met de dood geconfronteerd

In haar leven kwam de dood al vaker dichtbij. “Mijn zus verloor haar zoontje Wouter, toen hij 8 jaar was, door een ongeluk. Dat heeft een enorme indruk op mij achtergelaten. Afgelopen zomer overleed mijn vader. Op zo’n moment zoek ik naar iets tastbaars en heb ik heel erg de behoefte om in het hier en nu te blijven. Ik ben een pakmens, een knuffelmens, een kusmens. Daarom nam ik een overhemd van mijn vader mee, zodat ik er nog af en toe aan kan ruiken.”

Lieve dingen zeggen

Omdat Marjan weet hoe waardevol tastbare herinneringen zijn, begon ze met het fotograferen van uitvaarten. “Sommige mensen vinden dat ook raar. Je kunt niet dichter bij het leven komen, dan als iemand op sterven ligt. Alle opsmuk valt weg. Je ziet verdriet en rouw, maar ook liefde en intense verbondenheid, mooie herinneringen, mensen die lieve dingen zeggen en uitspreken dat ze ontzettend veel van elkaar houden. Dingen die je in het leven zou moeten doen. Uitvaartfotografie heeft me meer geleerd om te genieten van de kleine dingen in het leven.”

Toen Marjan voor het eerst werd gevraagd om een doodgeboren baby vast te leggen, twijfelde ze geen moment. Nu weten ouders van stervende kindjes haar te vinden, of reageert ze op een oproep van Stichting Still, die kosteloos fotoreportages aanbiedt aan families met ernstig zieke ouders of kinderen. “Het is elke keer weer spannend wat ik aantref als ik het ziekenhuis binnenstap. De ene keer is het kindje al overleden, de andere keer leeft de baby nog, maar wordt de behandeling stopgezet. Stapje voor stapje ga ik mee in het proces, dat ik helemaal fotografeer, vaak met een bonkend hart.”

Honderdduizend kusjes

Intiemer kan bijna niet. “Ik vind het een eer dat ouders mij toelaten in hun intense verdriet. Je komt in een bubbel terecht, waarin trots, verslagenheid en ongeloof elkaar afwisselen. Er wordt ook echt wel gelachen. Broertjes en zusjes kruipen erbij en geven honderdduizend knuffels en kusjes aan de baby. Of ze helpen bij het in bad doen of kammen de haartjes. Dat vastleggen is boeiend, bijzonder, teer, rafelig en lief tegelijkertijd.”

'Ik heb wel eens met de kinderarts op de gang staan huilen’

Het is dan soms vechten tegen de tranen, geeft Marjan toe. “Het is helemaal niet erg om te laten zien dat het me raakt, maar ik kan niet zomaar al mijn emoties loslaten. Als ik merk dat het me te veel wordt, loop ik even de kamer uit. Dan huil ik of geef ik ergens een trap tegenaan. Ik heb wel eens met de kinderarts op de gang staan huilen. Dat zijn ook maar mensen. Al die emoties putten je uit, maar het is het allemaal waard.”

Onschatbare waarde

Toen een moeder onlangs belde met het nieuws dat haar baby was overleden in haar buik, stelde Marjan voor om nog een mooie zwangerschapsreportage te maken. “Ze vond het een mooi idee. Ik heb voor en na de geboorte een thuisreportage met de drie andere zusjes, en ook de uitvaart. Achteraf zei ze dat ik als een moeder voor haar was geweest. Ouders zijn vaak zo ongekend blij met de foto’s, die van onschatbare waarde blijven. Het is een soort erkenning dat hun kindje bestaat. De foto’s worden eindeloos bekeken. Elk detail wordt opgenomen.”

Marjan hoopt dat de dood wat meer wordt geïntegreerd in het leven. “We worden allemaal geboren en gaan allemaal dood; dat is het enige dat ons allemaal bindt. Dat we daar zo geheimzinnig over doen, begrijp ik niet. Ik vind het mooi dat ik het begin én het eind van het leven mag fotograferen. Zo is het cirkeltje weer rond.”

Website: www.iklaatjenietlos.nl

Lees ook: Deborahs dochter werd 16 weken te vroeg geboren