Eindelijk een boek dat de positieve kant van games bekijkt
Zijn gamers allemaal contactgestoorde nerds of onverantwoordelijke Peter Pans? Welnee, concludeert Samuël opnieuw na het lezen van het boek Spelen met God van theoloog Frank Bosman.
Van kleins af aan speel ik games en zolang als ik me herinner, maken volwassenen zich zorgen over deze vorm van entertainment. Het zijn zorgen over de kans op verslaving, de ontwikkeling van agressief gedrag en de mogelijkheid dat je door games in een contactgestoorde nerd verandert. Binnen de kerk kreeg ik ook nog de vraag of Jezus wel zo blij is met virtuele moordpartijen. Ik moest me dan voorstellen hoe het zou zijn als hij naast me op de bank zat, terwijl ik een passagier met geweld uit een auto trok in Grand Theft Auto. Spelen met God, de titel van Frank Bosman’s theologische werk over videogames vind ik dan ook mooi gevonden.
Plezier in games
In plaats van zorgen, vind je bij Bosman enthousiasme over games. Hij komt over als iemand die weet welk plezier er schuilt in games. Als cultuurtheoloog bekijkt hij de verhalen en thema’s van de games door de bril van de theologie. Zo gaat hij van een alternatieve kijk op de oorsprong van Bijbelse verhalen in de Assassins Creed-reeks naar een clash tussen het idealistisch egoïsme van Ayn Rand en het altruïsme van het christendom bij de Bioshock-reeks. Waar bij de ene game religie niets meer is dan een oppervlakkige smaakmaker, stelt een andere game wezenlijke vragen over wat het betekent om mens te zijn.
Een mens kent moreel besef en een aantal van mijn favoriete games maakt gebruik van een moraliteitssysteem. De game meet dan het morele gedrag van de speler. Later in het verhaal kun je de gevolgen van eerdere acties voor de kiezen krijgen. Ik merk dat ik bijna altijd probeer om een moreel juist pad te volgen. Misschien is dat omdat Jezus in gedachten nog altijd naast mij op de bank zit, maar waarschijnlijker is het dat ik iedereen tevreden wil stellen, of ze nu van pixels zijn gemaakt of niet. Het is niet altijd duidelijk of een keuze goed zal uitpakken. Bosman spreekt over super wicked problems wanneer een moreel ideale oplossing van een probleem ontbreekt. Ook is er geen kans om het opnieuw te proberen, wanneer de gevolgen eindelijk zichtbaar worden. Dit is interessant, want in een videogame is de speler de actor. Hij oefent invloed uit op de spelwereld. Op zo’n moment wordt de illusie van controle genadeloos teniet gedaan. Het confronteert, want hoe hard ik in het echte leven ook mijn best doe: ik kan het geheel nooit echt overzien. Mijn keuzes kunnen altijd verkeerd uitpakken.
Geloofsgesprekken door Zelda
Op zulke momenten verwijzen games naar de realiteit. De wereld van God en mensen. Het is mooi wanneer een game naast speelplezier ook een prikkel geeft om na te denken over het leven. Soms biedt een game juist een alternatief. Het beeld van de gamer als iemand die vlucht voor de realiteit is hardnekkig. Ik ken dat vluchtgedrag. Tijdens het schrijven van mijn scriptie heb ik nachtenlang rondgezworven door een mythisch landschap op mijn PlayStation om de lege pagina’s van mijn Word-document te ontwijken.
Gelukkig ken ik ook de weg van beeldscherm naar een betekenisvol gesprek. Via een Internetforum rondom The Legend of Zelda voerde ik mooie geloofsgesprekken met mensen die me vertelden niet religieus te zijn, maar voor wie het virtuele Hyrule Temple een bijzondere plek was. In het jongerenwerk was een potje Mario Kart een sociaal middel om te bouwen aan betekenisvol contact en ik heb gehuild toen That Dragon, Cancer (over een kind dat sterft aan kanker) me leerde dat loslaten soms het enige is dat je kunt doen.
Theologie in hedendaagse verhalen
En de zorgen? Aan het einde van zijn boek tackelt Bosman ze op nuchtere wijze door te verwijzen naar relevant onderzoek (nee, we worden niet allemaal gewelddadig en contactgestoord) en is hij eerlijk over hoe de tijdsbesteding goed en minder goed kan uitpakken.
Ik werd blij van dit boek. In de evangelische kerk heb ik te vaak gezien hoe bij jeugddiensten de plank werd misgeslagen door krampachtig een link te zoeken met het evangelie door achterhaalde culturele referenties te gebruiken. Wat Frank Bosman doet is dan ook hoopgevend. Spelen met God is theologie aan de hand van grote gedeelde verhalen die vandaag worden gespeeld.
Spelen met God, Frank Bosman, Abdij van Berne, 288 pagina’s, € 24,90
Geschreven door
Samuel Gerrets