Holocaust-overlever Hanna Miley leert Jezus kennen

Het kindertransport

Als Hanna Mileys vader via via over het Kindertransport hoort – een enkeltje naar Londen om Joodse kinderen in veiligheid te brengen – doet hij er alles aan om een plekje voor zijn dochter te  bemachtigen. “De avond voordat de trein vertrok, hoorde ik mijn ouders luid discussiëren. Ik was nog maar net geopereerd aan mijn blindedarm. Mijn vader schreeuwde dat ik moest gaan, mijn moeder riep dat ik nog te zwak was. Mijn leven hing op dat moment aan een zijden draadje.” Op een zomerse maandagavond in juli 1939 wordt Hanna tóch door haar ouders naar het station van Keulen gebracht.

Hanna Miley kwam terecht in een ongezond gezin, sloot zich emotioneel af en was niet meer in staat om te voelen, maar soms kwam het er als een explosie uit. “Toen ik ouder werd, werd ik beter in het bedekken van mijn emoties. Ik zag om me heen hoe ik me moest gedragen en deed dat na. Vanbinnen had ik nog zoveel boosheid, haat en bitterheid tegenover Duitsland en Duitsers. Het deed echter geen enkele Duitser kwaad, maar het verwoestte mezelf.”

Een eerste ontmoeting met God

Hanna Miley gaat studeren en wordt lerares. Als ze op een dag met huisgenootje en vriendin Shirley door de straten van Horsham loopt, wordt ze getrokken door de vele posters die de komst van de Amerikaanse evangelist Billy Graham naar Engeland aankondigen.

“Onze interesse was gewekt. Daar zaten we dan, een beetje ongemakkelijk, in de houten kerkbanken van een volgepakte kerk. Toen Billy begon te spreken, voelde ik een heel diepe emotie. God was mijn dichte hart voorzichtig aan het openen. Ik zag Jezus hangen aan het kruis en ineens wist ik dat Hij glorieus levend is. Ik voelde zijn liefde voor mij en kon met openheid kijken naar de chaos in mijn ziel. God zei: ‘Bekeer je.’ Eigenlijk wilde ik niet naar voren lopen, omdat ik me ervan bewust was dat veel mensen mij als lerares herkenden. Toch ging ik. Mijn nood was zo diep. Het was een enorm belangrijke stap in mijn reis naar de vrijheid, die een leven lang zou duren.”

“God was mijn dichte hart voorzichtig aan het openen.”

Verlangen naar meer

Hanna’s leven is veilig en voorspelbaar. Als ze op een dag door het veld loopt, stelt ze zich aan God beschikbaar om waar dan ook ter wereld heen te gaan.  Ze komt terecht bij Operatie Mobilisatie* en is onder de indruk van de hoge idealen om het evangelie te verspreiden. “Misschien speelde het verlangen om bij een ‘familie’ te horen, wat ik zo lang had gemist, ook wel mee.” Ze besluit bij OM te blijven en ontmoet haar huidige man George. Ze trouwen in India, reizen als zendelingen de wereld over en strijken uiteindelijk in Phoenix neer.

Hanna Miley gaat terug naar Duitsland

Al die tijd weet Hanna niet wat er met haar ouders is gebeurd. “Ik sloot me af voor mijn herinneringen, omdat ze te pijnlijk waren. Op een dag zei George dat we door het vele vliegen zoveel punten hadden verzameld, dat hij me overal mee naar toe kon nemen waar American Airlines op vloog. Ik was er klaar voor om het vliegtuig naar Duitsland te pakken en uit te zoeken wat er met mijn ouders was gebeurd.

Een Duitse onderzoekster in het voormalige hoofdkantoor van de Gestapo in Keulen stuitte op de namen Marcus Zack en Amalie Zack. Ze zei: ‘Sorry dat ik je dit moet vertellen.’ Mijn ouders waren gedeporteerd naar de getto van Lodz in Polen, waarna ze naar het vernietigingskamp Chelmno werden gebracht. Mijn ouders behoorden tot de eerste Joden die werden vergast, waarna ze werden begraven in een massagraf in de bossen van Lodz. Slachtoffers van de holocaust”

“De zoon van een SS-officier vroeg of ik hem wilde vergeven”

Bediening van verzoening

"God riep ons om het jaar daarna een maand lang in Gemünd te blijven. Vijf jaar lang kwamen we elk jaar naar Gemünd, samen met een groep voorbidders." Ze baden voor genezing en vrijheid op alle plekken die te maken hadden met de holocaust en het nazisisme.

Als Hanna en George een tekst uit Genesis 31 op hun hart krijgen – “Ga terug naar het land van je voorvaderen en Ik zal bij je zijn” – kopen ze een appartement in Gemünd, waar ze de helft van het jaar wonen. Hun bediening van verzoening breidt zich uit. Hanna Miley heeft talloze voorbeelden van geestelijk herstel. “Toen ik tijdens een mars tegen antisemitisme uit mijn boek voorlas over de vergassing van mijn ouders, kwam een Duitse man naar de microfoon. Hij zei: ‘Mijn vader was een SS-officier. Hij vermoordde Joden en was in Chelmno op het moment dat jouw ouders daar waren. Ik kan niets doen, behalve de woorden zeggen die mijn opa nooit sprak. Wil je me vergeven?’ Ik liep naar hem toe, vergaf hem en omhelsde hem. Het was de Heilige Geest die mij leidde. Ik kon niet anders. Het was een ongepland, publiekelijk getuigenis van Jezus’ vergeving.”

“De sleutel tot bevrijding is Hem gewoonweg vertrouwen, wat er ook gebeurt.”

Slachtofferrol

Het moment dat Hanna christen werd, maakte haar niet in één klap vrij. “Lange tijd zat ik nog gevangen in de slachtofferrol. Als je het gevoel hebt dat je een slachtoffer bent, kleurt het al je relaties, je gevoel, je leven. Je interpreteert alles in die context. Alles draait om jezelf. Het put je uit. Het proces van genezing is een levenslange reis. Je bent nooit uitgeleerd. Ik weet nu dat ik als christen nooit een slachtoffer hoef te zijn, omdat ik een hemelse Vader heb die alles in zijn hand heeft. De sleutel tot bevrijding is Hem gewoonweg vertrouwen, wat er ook gebeurt.”

De gevolgen van minachting

Nu er steeds minder overlevenden van de Holocaust zijn, voelt Hanna zich meer dan ooit genoodzaakt om haar verhaal te delen. “Niet omdat ik sympathie wil krijgen, maar omdat discriminatie en minachting die leidt tot geweld en zelfs tot de dood, niet beperkt is tot de Holocaust. Mijn verhaal laat de gevolgen van minachting zien. Ook wil ik de continue noodzaak van vergeving benadrukken.”

Hanna schreef haar hele verhaal op in A garland for ashes (2013, Outskirts Press)

Foto's: Charlotte van Egmond