'Het is ze gelukt, maar vraag niet hoe!'

Het Hoofdlijnenakkoord bevat veel sporen van haastwerk. Het zou me niet verbazen als het schrijven van de teksten niet langer dan twee weken heeft geduurd. Maar toch: ik denk dat het een goede zaak is dat deze vier eruit gekomen zijn. Drie van de vier partijen boekten een grote winst bij de verkiezingen, een logischer combinatie is met deze uitslag niet voorhanden.

Begrijp me goed: ik snap de mensen die zich zorgen maken over de ‘normalisering’ van radicaal-rechts: de leider van de grootste partij heeft jarenlang genadeloos uitgehaald naar iedereen die voor z’n voeten kwam: moslims, rechters, journalisten, het parlement zelf. Tot 22 november kon je zeggen: hij staat langs de zijlijn, hij roept maar wat – die tijd is voorbij. Ik vind het lastig te voorspellen wat de invloed op de samenleving is als hij doorgaat met uithalen – en ondertussen meebestuurt aan het land. Ik ben er niet gerust op.

Tegelijkertijd is ook waar dat het Hoofdlijnenakkoord niet als een asociaal en radicaal-rechts akkoord kan worden bestempeld. Natuurlijk, de asielparagraaf is snoeihard, de bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking zijn asociaal, het verhogen van de belasting op kranten en boeken is dom en het afschaffen van plannen die het zorgen voor elkaar versterken (aftrekbaarheid giften, maatschappelijke dienstplicht) gaat de samenleving niet vooruithelpen. Maar: de rechtsstaat blijft (in ieder geval op papier) intact, armoede wordt serieus genomen, het klimaatbeleid blijft bestaan, de woonplannen gaan door, medisch-ethisch is er geen man overboord. Groepen die de afgelopen jaren de minachting van de maatschappelijke voorhoede voelden (boeren, conservatieven, PVV’ers) voelen zich eindelijk gezien.

Daar komt een groot democratisch pre bij: dit is waarvoor de meerderheid van Nederland op 22 november vorig jaar heeft gestemd. Zowel uit de verkiezingsuitslag als uit de eindeloze hoeveelheid opinieonderzoeken blijkt: een meerderheid van de Nederlandse bevolking is hier glad voor. Komt bij: de nieuwe verhouding tussen parlement en regering oogt interessant: gaat die de democratie sterker maken? Laat ze het dan ook maar proberen. Laten deze vier partijen maar laten zien dat ze het kunnen, vakmatig gezien. Is een flexibeler stikstofbeleid mogelijk, kan Nederland een terughoudender asielbeleid voeren, kunnen we met minder ambtenaren toe? Is het in ieder geval een keer serieus geprobeerd.